Европа губи милијарди евра годишно поради измами со половни автомобили. Пазарот продолжува да биде обележан со измамнички практики што им штетат на потрошувачите и на европската економија.
Се проценува дека европскиот пазар на половни автомобили вреди 635 милијарди евра. Сепак, достапните податоци покажуваат дека 4,9% од продадените половни возила имаат лажна километража, а 40% имаат скриена штета.
Недостатокот на транспарентност сугерира дека процентите би можеле да бидат уште повисоки. Годишната цена на овие измами се проценува на 5,3 милијарди евра, со историски врв што Европскиот парламент го проценува на 8,77 милијарди евра.
Покрај финансиските загуби, недостатокот на транспарентност во врска со историјата на возилата и барањата за надомест покренува големи проблеми со безбедноста на патиштата. И покрај фактот дека некои земји-членки имаат напредни системи за следење, фрагментираните законски рамки и рестриктивните толкувања на правилата за заштита на податоците (GDPR) дозволуваат измамите да продолжат.
„Измамниците го искористуваат премногу широкото толкување на личните податоци во GDPR“, вели Рокас Медонис, извршен директор на литванската компанија за проверка на историјата на возилата carVertical.
„Европа треба да најде рамнотежа помеѓу приватноста и транспарентноста, во спротивно ја пропуштаме можноста да изградиме функционален и безбеден единствен пазар за сите“, додава Медонис.
Медонис истакнува дека многу земји не ги дигитализираат или споделуваат основните податоци за километражата и штетите. Покрај тоа, не постои хармонизиран систем за следење на историјата на возилата на ниво на ЕУ, што значи дека многу измами остануваат неоткриени, особено во случај на автомобили што менуваат сопственици преку границите.
Земји како Германија, Белгија и Холандија користат софистицирани системи за борба против измамите на домашно ниво, како што се RDW, Car-Pass или Nationale Auto Pas, но го ограничуваат пристапот до овие информации во случај на извоз. Германија, на пример, извезува речиси два милиона половни автомобили годишно, но официјално пријавува шест пати помалку. Недостатокот на транспарентност се припишува на GDPR, кој го ограничува користењето и споделувањето на податоци дури и кога ризиците за приватноста се минимални.
Овој пристап на затворени врати, велат експертите, само го штити внатрешниот пазар, но ги остава купувачите од другите земји-членки, особено од Централна и Источна Европа, ранливи.
Од друга страна, земји како Шведска и Финска покажуваат дека транспарентноста може да коегзистира со почитување на приватноста. Властите во овие земји овозможуваат лесен пристап до историјата на возилата, вклучувајќи информации за километражата, претходните сопственици и техничките прегледи. Покрај тоа, овие податоци се прикачени на возилото дури и кога се извезува.
Британците следат слична стратегија, дозволувајќи ѝ на јавноста пристап до основните податоци за регистрираните возила, со што се поддржува активен пазар на технички податоци и се заштитуваат потрошувачите од измама.
За да се спротивстават на овој феномен на европско ниво, експертите повикуваат на хармонизација на законодавството за податоци за возилата, разјаснување на интеракцијата помеѓу GDPR и Директивата за отворени податоци и олеснување на прекуграничната размена на информации. Прашањето што ЕУ мора да си го постави е едноставно: дали претпочитаме да ги заштитиме податоците што не се навистина лични или потрошувачите кои ризикуваат да купат небезбедни и манипулирани возила?
Додека одговорот не биде јасен и хармонизиран на ниво на ЕУ, пазарот на половни автомобили во Европа ќе остане ранлив, а можноста за враќање на милијарди евра годишно ќе остане неискористена.
