И покрај сите драматични, но и бизарни вести кои доаѓаат за војната во Украина, една можеби привлекува помалку внимание отколку што заслужува.
Неделава, западни воени извори оценија дека, според нивните информации, рускиот претседател Владимир Путин бил вклучен во војната до тој степен што оперативно-тактички одлуки ги носи „на ниво на бригадир или полковник“.
Со други зборови, претседателот на Русија - кој формално е врховен воен командант, но е цивил и не потекнува од војската, туку од разузнавачкото милје - носи одлуки за воени операции кои обично ги носат полковниците.
Ова го изјавија за британски Guardian неименувани западни воени извори, објаснувајќи како Путин е вклучен во одлучувањето за движењето на силите во Донбас.
Таму руските агресори претрпеа тежок пораз минатата недела во неколку последователни обиди да ја преминат стратешката река Северен Доњецк, меѓу регионите Луганск и Доњецк, што според извештаите и снимките од теренот резултираше со повеќе од 70 уништени руски тенкови и оклопни возила и стотици убиени руски војници.
Донесувањето одлуки на „ниво на полковник или бригадир“ значи команда на ниво на бригада со два или повеќе баталјони, или 1.500 или повеќе војници.
Ова отприлика би одговарало на големината на руските сили кои со денови ја принудуваа стратешката река, за да биде целосно уништена од Украинците од двете страни на реката, заедно со понтонските мостови што ги изградија. Од ова можевме да заклучиме дека Путин лично бил вклучен во наредбата за преминување на реката по секоја цена, среде бел ден и со очигледно несоодветна логистичка подготовка, извидување на непријателските позиции и покривање на позадината со артилерија и воздухопловство.
Изворите додаваат дека Путин, сепак, продолжува тесно да соработува со генералот Валериј Герасимов, врховен командант на руските вооружени сили.
Украинците, пак, минатата недела сугерираа дека генералот Герасимов е практично сменет од функцијата затоа што Путин не бил задоволен од неговите перформанси откако наводно го испратил во Украина да ја преземе личната команда на големата руска офанзива во Донбас, регион што се состои од областите Доњецк и Луганск - кои руските сепаратисти ги прогласија за Доњецка и Луганска Народна Република, а чија независност ја призна само Русија.
„Сметаме дека Путин и Герасимов се вклучени во донесувањето тактички одлуки на ниво на кое инаку би очекувале да бидат преземени од полковник или бригадир“, изјавил воен извор за Guardian, сугерирајќи дека проценката е заснована на разузнавачки информации.
Без разлика на моменталните односи меѓу Путин и Герасимов, според некои украински медиуми, како и руски политиколог, Герасимов бил полесно ранет кога украинските сили го гранатирале командниот центар во близина на окупираниот украински град Изум на 30 април. Герасимов, наводно, во тоа време бил на состанок со голем број високи руски офицери. Пентагон потврди дека Герасимов бил таму, а украинските власти тврдат дека во нападот загинале голем број офицери. Кремљ не ги коментираше наводите.
Како и да е, самиот факт што рускиот главен генерал отиде во активна воена зона за да ја преземе контролата врз хаотичната воена ситуација, сугерира дека рускиот режим е сè повеќе склон кон очајнички мерки кои се барем невообичаени за сериозна држава со сериозна професионална армија.
A ако тврдењето дека Путин е директно вклучен во воените одлуки и командата е точно, тоа само ја зајакнува сликата за неред во руската војска, заедно со сите други индикации за тоа - од катастрофални загуби во техника, војници и генерали до многу сомнителни успеси на бојното поле за речиси тримесечна инвазија на далеку помала и помалку вооружена земја.
Зачудувачки голем број руски генерали - најмалку девет, а можеби и 12, според украинската војска - биле убиени, очигледно, токму затоа што отишле на првите борбени линии и на тој начин се изложиле на украински напади, се со цел да ги донесат нивните деморализирани сили во ред и лично командувале во акции во кои западните армии ги водат офицери од многу понизок ранг.
Што се однесува до Путин, поранешниот бригадир на британската армија и експерт за копнена војна во Меѓународниот институт за стратешки студии Бен Бери, даде значајна забелешка за Guardian: „Шефот на владата (или државата) треба да има попаметна работа отколку да донесува воени одлуки. Тој би требало да одредува политичка стратегија наместо да се меша во секојдневните активности“.
Повторно, мешањето на Путин во воените тактики (и не само општата стратегија или воените цели) не е толку изненадувачки. Одлуката за инвазија на Украина беше очигледно негова, а според многу аналитичари, тој ја донел меѓу своите најблиски соработници без многу од војската и режимот да знаат за тоа, до последен момент. Дополнително, како што пишува Ден Сабаг во анализа за Guardian, автократските режими обично не ја фаворизираат воената децентрализација.
Професорот Сер Лоренс Фридман од Кралскиот колеџ во Лондон рече дека проценката за нивото на вклученост на Путин во војната се чини веројатна:
„ Путин започна воена операција, прво без речиси никаква најава дека ќе започне напад, а потоа со силно притискање за брза победа. Тоа беше особено проблемот на втората фаза од војната, во Донбас“.
Се разбира, идејата на Путин и неговите најблиски соработници дека украинските сили ќе се распаднат и ќе се предадат пред руската инвазија и дека Киев, а потоа и цела Украина, ќе падне за неколку дена, се покажа како трагикомична заблуда заснована на илузијата дека Украинците не беа подготвени да се борат за својата независност.
Се чини дека Путин всушност сакал да спроведе некоја верзија на Блицкриг, само со многу помали и помалку опремени, обучени, предводени и мотивирани сили од оние со кои Хитлер ја освојувал Европа од 1939 до 1941 година.
Но, и во овој поглед, однесувањето на Путин потсетува на друг диктатор со мегаломански амбиции и целосен презир кон животите на непријателските цивили и неговите сопствени војници, кој на крајот беше премногу нетрпелив и недоверлив кон сопствените генерали, што можеби го чинеше пораз во војната. Се разбира, станува збор за германскиот нацистички лидер Адолф Хитлер.
Во оваа паралела не се работи за Хитлер како главен архитект на Холокаустот како најлош геноцид во историјата, иако одредени практики на руските окупатори непријатно потсетуваат на нацистичките концентрациони логори и масакрот на невини цивили, додека реториката на рускиот режим практично ги негира Украинците како народ. Украинскиот претседател Володимир Зеленски веќе ја обвини Русија за геноцид врз Украинците, за што експертите сè уште не се согласуваат.
Во својата анализа минатиот месец, CNN, исто така, ја спореди војната на Путин со онаа на Хитлер, забележувајќи многу слични грешки што и двајцата ги направиле, од огромни логистички проблеми до брутално уништување и злосторства кои само ја зајакнуваат омразата кон агресорот и волјата за отпор.
Но, во самиот воен аспект, Хитлер во подоцнежните фази на Втората светска војна, како што го опиша биографот Иан Кершоу, тврдоглаво одбивал да ги слуша предлозите и барањата на неговите генерали за тактичко повлекување на исток, кога војната почнала да се свртува во корист на огромната советска Црвена армија. Наместо тоа, тој инсистирал на преоптимистички контраофанзиви кои во голема мера не успеаја.
Уште во 1941 година Хитлер станал врховен командант на Вермахтот, по првите неуспеси во операцијата Барбароса, која била заглавена на околу 200 километри од Москва. Од 1942 година, Хитлер лично ги донел сите одлуки за воената стратегија, пишува Encyclopedia Britannica. Наместо да го насочи поголемиот дел од своите сили да ја освои Москва, силите на Оската се концентрираа на југот на Русија, а Хитлер беше тој кој инсистираше да го освои Сталинград.
Кога Црвената армија започна голема контраофанзива и ја опколи германската Шеста армија во разурнатиот град, Хитлер забрани повлекување од градот, инсистирајќи на воздушен мост кој немаше шанси да ги снабдува опколените сили со доволно храна, оружје и муниција.
Изгладнета, замрзната и десеткувана, Шестата армија се предаде откако остана без муниција во февруари 1943 година, што претставува пресвртница во војната. Поразите следеа еден по друг, до последниот во мај 1945 година, кога во Берлин се вееше советското знаме.
И американскиот претседател Линдон Џонсон и неговата администрација активно се мешаа во војната во Виетнам, па во кампањата за бомбардирање на Северен Виетнам во 1965 година наречена Rolling Thunder, тие си поставија свои цели што нема да ја испровоцираат комунистичка Кина или СССР. Кампањата на крајот беше неуспешна, а војната заврши со американското повлекување десет години подоцна.
Сепак, како што истакнува професорот Фридман, автор на претстојната книга „Команда“, односот помеѓу политичкото лидерство и воената команда отсекогаш бил сложен и често напнат. Воените одлуки за време на војната сами по себе се „интензивно политички“ и на политичкото раководство е да „постави цели, да турка повеќе команданти, да поставува прашања“, тврди тој.
Целта е да се осигура дека има „дијалог меѓу политичарите и војската“ и дека лидерите нема да ги поништат легитимните приговори или да се обидат да ги микроменаџираат борбените планови во време кога треба да се концентрираат на пошироки дипломатски или политички стратегии.
Путин, може да се претпостави, едноставно нема доволно доверба во своите генерали. Веројатно има објективно посилни причини за ова од Хитлер, кој беше сè повеќе вознемирен како што војната напредуваше. Во овој контекст, секако интересен е вчерашниот извештај на британското Министерство за одбрана, според кој командантите на елитната 1-ва гардиска тенковска армија и Црноморската флота, кои минатиот месец го загубија командниот брод Москва, се суспендирани поради неуспех.
Но, прашањето е дали Путин ѝ прави „мечкина услуга“ на својата армија со тоа што се меша. И по катастрофата кај Северодоњецк, некои руски воени блогери и експерти почнаа отворено да ја критикуваат стратегијата на Русија.
„Додека не го дознаеме името на ‘воениот гениј’ кој постави борбена тактичка група покрај реката, а тој не одговара јавно за тоа, нема да има реформи во армијата“, напиша популарен руски блогер кој пишува на Telegrama под псевдонимот Vladlen Tatarcki.
Не можеме да знаеме со сигурност, но лесно е можно, свесно или не, да го критикувал самиот Путин.
