Емануел Макрон мораше долго да чека за позитивен одговор од Берлин. Францускиот претседател веќе неколку пати понуди да разговара со Германија за нуклеарно одвраќање во Европа што би се засновало на француско нуклеарно оружје. Досега тој план беше одбиван.
Тоа сега се менува: претседателот на Христијанско-демократската унија (ЦДУ), Фридрих Мерц, најверојатно следниот канцелар, е подготвен да разговара на оваа тема. Со Доналд Трамп во Белата куќа, кој би можел да ја повлече американската воена заштита од европските сојузници, ситуацијата драматично се промени. Мерц сака да разговара со нуклеарните сили Франција и Велика Британија за нуклеарното одвраќање во Европа. И тоа наиде на одобрување во Париз, пишува Deutsche Welle.
Германија со децении е под заштитниот чадор на американското нуклеарно оружје. Според измените, во Германија се складирани околу 20 американски нуклеарни бомби. Само американскиот претседател има шифра за нивно активирање. Сепак, Бундесверот обезбедува борбени авиони кои можат да транспортираат бомби до нивните цели во итен случај. НАТО ова заеднички организирано одвраќање со американско нуклеарно оружје, во кое учествуваат и други европски земји, го нарекува „нуклеарно учество“.
Безбедносните експерти не очекуваат САД да го повлечат своето нуклеарно оружје од Европа во блиска иднина.
„Не мислам дека ова е неизбежно сценарио бидејќи НАТО и споделувањето нуклеарно оружје со партнерите се од големо стратешко значење за САД од различни причини“, вели Саша Хах, експерт за европска безбедност и контрола на оружјето во Институтот за истражување на мирот во Франкфурт (PRIF).
„Но, не можете целосно да го исклучите тоа. Една од стратешките предности на САД кога станува збор за стационирање на нуклеарно оружје во Европа е способноста брзо да одговорат на руската агресија.
Но, дури и ако американските бомби засега останат во Европа, сомнежите што Трамп ги сее за американското ветување за поддршка во НАТО веќе предизвикаа штета бидејќи тие сомнежи го поткопуваат кредибилитетот на нуклеарното одвраќање. Германија, која отсекогаш многу се потпираше на САД, сега сака да ја преориентира својата безбедносна политика. Бундесверот ќе биде темелно зајакнат побрзо од планираното, за што веќе се планирани посебни финансиски средства.
Се разговара и за „нуклеарен заштитен чадор“. Се поставува прашањето дали, под овие околности, тој сè уште е погоден како одвраќање против огромниот нуклеарен арсенал на Русија од повеќе од 5.500 боеви глави? Во исто време, Германија не смее да поседува сопствено нуклеарно оружје. Тоа беше предвидено, меѓу другото, во „Договор два плус четири“ за обединување во 1990 година, потпишан од двете германски држави и победничките сили во Втората светска војна, САД, СССР, Франција и Велика Британија.
Во Европа сопствено нуклеарно оружје имаат само Велика Британија и Франција, а во рамките на Европската Унија само Франција. Затоа, би било препорачливо поблиска соработка. Но, постојат ограничувања: британските нуклеарни сили се тесно поврзани со САД и би му биле на располагање на НАТО во случај на конфликт. Поинаква е ситуацијата во Франција, која придава големо значење на независноста на своите нуклеарни сили, така што тие не се подредени на заедничките командни структури на НАТО.
Се проценува дека Франција поседува 290 нуклеарни боеви глави кои можат да бидат лансирани од нуклеарни подморници или од борбени авиони Rafale. Нуклеарните сили, наречени и Force de frappe („Ударни сили“), имаат за цел да ги заштитат „виталните интереси“ на земјата. Според француското толкување, тие истовремено ја зајакнуваат безбедноста на Европа така што им отежнуваат на потенцијалните противници да ги проценат силите.
Но, како точно би можела да изгледа оваа соработка? Пред сè, станува збор за интензивна размена во тој сектор, велат во Париз. Информациите за ракувањето и стратешкото планирање на нуклеарното оружје се многу ексклузивни и чувствителни. Франција со децении собира искуство во оваа област, што Германија, се разбира, го нема.
Можни се и заеднички вежби меѓу германските и француските воздухопловни сили, смета францускиот експерт за безбедност Камиј Гранд од Европскиот совет за надворешни односи. Ова би можело да вклучи и слетување на француските авиони Рафал во Германија. Сепак, не се планира стационирање на француски нуклеарни борбени авиони или друга нуклеарна инфраструктура во Германија, како што се шпекулираше во некои медиуми. Сè уште сме далеку од тоа“, заклучува Гранд.
Но, за Франција, да дозволи други земји директно да учествуваат во отстранувањето на француското нуклеарно оружје, како што тоа го прави НАТО, не доаѓа предвид.
„Погрешно е да се претпостави дека француските нуклеарни гаранции би биле еднакви со американските нуклеарни гаранции“, истакна Камиј Гранд во интервју за DW.
Француската влада секогаш јасно става до знаење дека нема да се откаже од контролата врз одлуката за употреба на нуклеарно оружје.
„Што и да се случи, одлуката беше и секогаш ќе биде во рацете на претседателот на Републиката, врховен командант на вооружените сили“, истакна претседателот Емануел Макрон во своето обраќање до нацијата на почетокот на март.
Но, не само француските, туку и британските нуклеарни сили се силно фокусирани на сопствената национална одбрана. Обединетото Кралство е единствената нуклеарна држава која поседува само еден вид нуклеарно оружје: нејзиното нуклеарно одвраќање е целосно засновано на морнарица и се базира на четири нуклеарни подморници стационирани во близина на западниот брег на Шкотска.
Сето ова ги ограничува можностите за ставање во употреба на ова оружје во поширок европски систем за нуклеарна одбрана во блиска иднина. Она што е можно овде е посилен стратешки дијалог или дури, како што вели експертот за безбедност Саша Хах во интервју за DW, „политичка декларација дека француските и британските нуклеарни капацитети ќе се користат и за одбрана на европската територија во вонредни ситуации“.
„Но, мислам дека е нереално нуклеарните сили во Франција и Велика Британија да се развиваат на начин кој е прилагоден на европската одбрана“, заклучува Хах.
Фридрих Мерц нагласува и дека британското и француското оружје не е замена за американското нуклеарно оружје во Европа, туку само дополнување. САД во моментов се сметаат за незаменливи во НАТО не само поради нивниот нуклеарен арсенал, туку и поради другите механизми што ги поседуваат само американските воени сили. Ова, на пример, вклучува директни контакти со руски командни центри и системи за известување за лансирање балистички ракети. Сето ова помага да се избегнат ненамерни ескалации.
„Кога ние во Европа разговараме како да продолжиме без САД, секогаш се фокусираме на тоа дали имаме доволно бомби“, критикува Хах. Она што се занемарува е дека други важни заштитни мерки може да се изгубат без САД, како што се директните воени контакти со другата страна.
„Би рекол дека е во интерес на Европа да изгради слични структури и механизми врз кои тие исто така би имале контрола“, заклучува аналитичарот.
