За прв пат снимен јужниот пол на Сонцето

Јужниот пол на Сонцето, претходно неистражен регион на нашата ѕвезда, е за прв пат снимен на зачудувачки слики од вселенското летало Solar Orbiter.

Заедничка мисија на Европската вселенска агенција (ЕСА) и НАСА ѕирна подалеку од рамнината на орбитата на Сонцето и ги сними првите слики од неговите мистериозни поларни региони. Револуционерните набљудувања открија хаотичен мозаик од магнетна активност на полот на Сонцето, за кој научниците веруваат дека е клучен за разбирање како магнетното поле на Сонцето се менува приближно на секои 11 години.

„Денес, за прв пат во историјата, му покажуваме на човештвото слики од јужниот пол на Сонцето“, рече професорката Керол Мандел, директорка за наука на ЕСА.

„Сонцето е нашата најблиска ѕвезда, извор на живот, но исто така и потенцијална закана за современите вселенски и енергетски системи на Земјата, па затоа е клучно да разбереме како функционира и да научиме да го предвидиме неговото однесување. Овие уникатни слики од мисијата Solar Orbiter го означуваат почетокот на нова ера на соларната наука.“

Мисијата од 1,3 милијарди долари (околу 1,1 милијарда евра), која започна во 2020 година, направи слики од јужниот пол на Сонцето кон средината на март, кога вселенското летало беше 15 степени под екваторот на Сонцето, обезбедувајќи го првото набљудување на јужниот пол на Сонцето од тој агол.

Иако Земјата има трајни магнетни полови, магнетното поле на Сонцето се менува на секои 11 години, или промена на магнетните полови, и го достигнува својот врв на активност, со најмногу сончеви дамки и ерупции.

Првите магнетни мерења на Solar Orbiter открија фрагментиран мозаик од региони со северни и јужни поларитети на површината на Сонцето. Овој модел беше предвиден со компјутерски симулации, но не е потврден со директно набљудување. Научниците велат дека следењето на драматичните промени во магнетното поле на половите ќе биде клучно за поточни предвидувања на сончевиот циклус.

„Не знаевме точно што да очекуваме од овие први слики, половите на Сонцето беа буквално terra incognita“, рече професорот Сами Соланки, раководител на инструментот за мапирање на магнетното поле и директор на Институтот Макс Планк за истражување на Сончевиот Систем во Германија.

Магнетниот циклус на Сонцето се јавува затоа што Сонцето не ротира како цврсто тело - неговиот екватор ротира побрзо (на секои 26 дена) од неговите полови (на секои 33 дена). Оваа разлика ги растегнува и извиткува магнетните полиња сè додека не станат толку нестабилни што поларитетите се обратни.

„Атмосферата на Сонцето и неговото однесување се целосно обликувани од неговото магнетно поле и неговите промени. Сонцето се трансформира од релативно тивка ѕвезда во високо активен и динамичен објект со чести експлозии во неговата атмосфера.

Иако моделите предвидуваа дека магнетното поле треба да биде неправилно распределено, сосема друго е всушност да се види“, вели професорката Луси Грин од Лабораторијата за вселенски науки Мулард на UCL Лондон, која е вклучена во проектот од 2005 година.

За пет до шест години, Сонцето ќе влезе во следниот период на минимална активност, кога неговото магнетно поле е најрамномерно распределено и го бележи најниското ниво на активност. Сегашните модели и предвидувања за 11-годишниот сончев циклус сè уште не се доволно прецизни за да утврдат точно кога Сонцето ќе ја достигне својата врвна активност и колку ќе биде силна.

Единственото вселенско летало што претходно прелетало над половите на Сонцето била сондата Ulysses на НАСА, лансирана во 1990 година, но таа немала камера и собирала само податоци за магнетното поле и сончевиот ветер.

Solar Orbiter ќе продолжи да орбитира околу Сонцето под агол од 17 степени до 24 декември 2026 година, кога неговото следно прелетување покрај Венера ќе ја навали нејзината орбита за 24 степени, а во 2029 година вселенското летало ќе се искачи до агол од 33 степени над рамнината на планетата.