Високиот коефициент на интелигенција (IQ) може да ја замаскира присутноста на АДХД (Синдром на дефицит на внимание и хиперактивност), што го отежнува препознавањето и дијагнозата на ова нарушување. Кај интелигентните лица, особено кај девојките и жените, симптомите на АДХД може да се прикријат преку различни механизми за компензација, а ова резултира со подоцнежна или недоволна дијагноза и загрозување на психолошкото здравје.
АДХД е невро-развојно нарушување поврзано со симптоми како што се невнимание, хиперактивност и импулсивност. Ова нарушување не ја намалува интелигенцијата, па многу лица со АДХД можe да имаат висок коефициент на интелигенција. За разлика од јавната перцепција, интелигентните лица со АДХД често се борат со проблеми кои се неповрзани директно со нивната интелектуална способност, туку со нивната способност да го организираат своето однесување, да ја управуваат вниманието и да се справат со импулсивноста.
Високиот IQ им овозможува на овие лица да развијат различни стратегии за надминување или прикривање на симптомите. На пример, тие можат побрзо и полесно да разберат комплицирани задачи и да ги завршат јаки, но истовремено да доживуваат големи тешкотии со завршување на задачи кои бараат долготрајна концентрација и организација. Поради ова, нивниот успех во училиште или на работа понекогаш може да ја замаскира збунетоста или фрустрацијата предизвикана од АДХД.
Овој феномен, познат како „маскирање на АДХД“, е од клучно значење бидејќи го кријат видливиот израз на симптомите. Маскирањето има и дилеми бидејќи прави прилагодување на лицето, но и создава дополнителен психодинамичен стрес, кој може да доведе до чувство на замор и анксиозност.
Посебен аспект на маскирањето е воочен кај девојките и жените со висок IQ и АДХД. Историјата на дијагностицирање на АДХД ги има фокусиранo главно на момчињата, кај кои симптомите како хиперактивност и проблеми со однесувањето се поочигледни. Во споредба со тоа, девојките и жените често имаат помалку „видливи“ симптоми, како што се невниманието и внатрешниот стрес, што го прави нивното нарушување полесно да остане непрепознаено.
Многу истражувања укажуваат дека високата интелигенција пружа дополнителни механизми за компензација на АДХД, што е често забележано кај женската популација. Девојките со АДХД често користат сликовито маскирање преку сопствена мотивација, перфекционизам, и континуирана самоконтрола, што им овозможува да функционираат „нормално“ во социјални и академски контексти. Ова создава погрешна слика дека се без тешкотии, иако внатрешно тие можат да се чувствуваат преоптоварено и стресно.
Покрај тоа, културните и социјалните очекувања за женското однесување често ја нагласуваат повлеченоста и покорноста, кои ја прикриваат хиперактивноста. Затоа многу жени и девојки со висок IQ страдаат од неидентификуван АДХД долго време, што резултира со чувство на ниско самодоверба, анксиозност, па дури и депресија.
Овој феномен ја носи и дополнителната важност од свест во образовните институции и здравствените служби да се обрне внимание на различните изрази на АДХД кај жените и девојките и да се примени индивидуализиран пристап во процената и третманот.
Дијагнозата на АДХД кај луѓе со висок IQ е голем предизвик за здравствените професионалци поради комплексноста на маскирањето и компензацијата. Многу интелигентни лица не ги исполуваат доволно класичните критериуми за АДХД бидејќи нивните симптоми се помалку видливи, што води до подоцнежна или изоставена дијагноза.
Истражувањата укажуваат дека децата и возрасните со висок IQ често се дијагностицираат подоцна во животот, кога стресот од академскиот или професионалниот живот ќе ги нагласи симптомите, или кога ќе се појават психолошки проблеми како анксиозност и депресија. За таа причина, комплексната евалуација треба да биде фокусирана не само на стандардните клинички симптоми, туку и на социјалната и академската историја, како и на субјективните тешкотии кои ги пријавува лицето.
Поддршката за лицата со АДХД и висок IQ треба да биде мултидисциплинарна и прилагодена на индивидуалните потреби. Таа може да вклучува когнитивно-бихејвиорална терапија, техники за управување со време и организација, поддршка во училиште и на работа, како и, кога е потребно, медикаментозна терапија. Особено важно е да се работи на развивање на самосвеста и јакнење на психолошката отпорност, за да се справат со стресот предизвикан од маскирањето на симптомите.
