За кратко време откако реши да се откаже од проектот за лунарниот лендер VIPER поради буџетски проблеми, американската вселенска агенција НАСА се најде под притисок да го „оживее“ и да го спроведе до крај.
Станува збор за напреден ровер познат како Volatiles Investigating Polar Exploration Rover (VIPER), кој требаше да биде лансиран следната година. Сепак, проектот беше откажан иако роверот беше целосно завршен и беше во фаза на тестирање, што значи дека неговото лансирање на Месечината се приближуваше. НАСА инвестираше 450 милиони долари во развојот на роверот, но на крајот реши да го напушти бидејќи почна да го надминува буџетот и со тоа да ги загрозува другите мисии поврзани со истражувањето на јужниот пол на Месечината.
Сепак, се чини дека VIPER сепак не е дефинитивно „мртов“.
Организацијата Planetary Society минатиот месец испрати писмо до Конгресот во кое бара да се поништи одлуката на НАСА.
„Одлуката за откажување на проектот во оваа фаза по потрошени 450 милиони долари е без преседан и не може да се оправда“, се вели меѓу другото во писмото.
Според CNN, повеќе од 4.500 членови на истражувачката заедница потпишале петиција за „оживување“ на проектот VIPER.
„Постои општо чувство на загриженост во врска со оваа одлука што навистина нема смисла“, рече Џек Кирали, директор за јавни односи на непрофитната Planetary Society.
Инаку, роверот требаше да слета на јужниот пол на Месечината пред астронаутите. Неколку земји, вклучително и Кина, се тркаат да го истражат овој регион за да воспостават лунарна база во иднина. Доказите силно имплицираат дека трајно засенчените кратери околу Јужниот пол содржат значителни количества мраз. Роверот со големина на автомобил би го истражувал овој мраз, движејќи се по површината и запирајќи на клучни локации за да минира и да собере витални податоци за ресурсот.
Пронаоѓањето лунарни ресурси е клучен дел од програмата на НАСА Artemis, чија цел е да воспостави долгорочно човечко присуство на површината на Месечината. Мразот е важен ресурс бидејќи може да се претвори во вода за пиење за астронаутите, но и во ракетно гориво.
Сепак, судбината на роверот моментално е неизвесна. Постојат три можни патеки за проектот VIPER, а тоа се наредба за продолжување на Конгресот, напуштање и продажба на компоненти.
Комерцијалните вселенски компании би можеле да помогнат да се спаси VIPER со купување на роверот за да го „оживее“. НАСА веќе стапи во контакт со поединечни компании, а повеќе од десет изразија интерес за мисијата. Меѓу нив е и компанијата Intuitive Machines од Хјустон, која привлече внимание со успешното слетување на вселенското летало Nova-C на Месечината на почетокот на оваа година. Иако се урна и се преврте, Odysseus сепак беше првото американско вселенско летало кое слета на површината на Месечината во повеќе од пет децении. Компанијата предлага да се користи поголемиот лендер Nova-D за транспорт на роверот VIPER до Месечината, а лансирањето би можело да се случи кон крајот на 2026 година или до средината на 2027 година.
Но, пред лансирањето, потребни се околу 100 милиони долари повеќе за тестирање и копнени операции.
