Декларацијата на бугарското собрание и меморандумот до ЕУ излегоа надвор од рамките на договорот. Тука немавме маневарски простор, зашто барањата се однесуваа на прашања за кои не се преговара, вели претседателот Стево Пендаровски во интервју за Дојче Веле.
Оценува дека шансите да се дојде до решение се минимални, иако постојат. Тоа е така, вели Пендаровски, затоа што станува збор за обид идентитетските прашања да се стават на преговарачка маса, а за тоа никој никаде во светот ниту преговарал, ниту ќе преговара.
Прашан дали можеме воопшто да се надеваме на решение, во кое ќе нема вграден простор за натамошни „мини“ на нашиот интегративен пат, Пендаровски со став дека тоа не зависи воопшто од евентуалното решение на актуелниот спор, ако до тоа воопшто дојде.
– Имено, ако не влегувате со добра верба при потпишување на договорот, секогаш може да измислите причина за да не го почитувате, а комплексноста на процесот на европски интеграции дава доволно процедурални можности за такви опструкции, вели Пендаровски.
За него воопшто не било изненадување промената на бугарската позиција што почнала да се случува изминатата година поради што, како што вели, одржал низа состаноци со нашиот дел од комисијата на историчари и со професори и дипломати, познавачи на билатералните односи со Софија.
– Јас излегов со изјава која содржеше општа рамка за можен компромис во однос на тогаш актуелното прашање за Гоце Делчев. Реакциите во македонската јавност беа во рамки на моите очекувања, меѓутоа ме изненадија реакциите од бугарска страна. Имено, тоа не беше препознаено како обид за компромис во кој и двете страни треба да направат напор и да напуштат некои од свои комунистички историски аксиоми кои се еднодимензионални. Наместо тоа, во Софија беа уверени дека е дојдено времето кога македонската страна треба, во целост, да се усогласи со нивниот историски наратив, посочува Пендаровски.
Додава дека од бугарска страна бил одбиен и предлогот за вклучување на стручни констултанти од трета држава во комисијата на историчари, иако смета дека ваквата стручна помош од трета, непристрасна страна не би можела да му наштети на процесот.
– Нашата „изненаденост” може да се оправда со фактот дека Декларацијата на бугарското собрание и нивниот објаснувачки меморандум до ЕУ несомнено излегоа надвор од рамките на билатералниот договор. Тука ние немавме практично никаков маневарски простор за било каков одговор, затоа што барањата на Бугарија се однесуваа на прашања за кои не се преговара, оценува Пендаровски.
Смета дека доколку ЕУ ја остави земјава надвор од формалните преговори подолг период, тогаш тоа може да биде негативен фактор со којшто, како што вели, ќе мора да калкулираме во периодот пред нас.
За предлогот на лидерот на опозицијата да се одржи лидерска средба на која ќе се забетонираат позициите за заштита на македонскиот јазик и идентитет, ставот на Пендаровски е дека нема потреба од ваков формат на средби, дури дека нема потреба и од посебна седница на Парламентот бидејќи ниту еден политички субјект во земјава не го спори идентитетот на македонскиот народ и јазик.
– За мене е несериозно во 2020 година, сите релевантни политички партии и политичари да се собереме и свечено да потпишеме дека сме Македонци кои зборуваат македонски јазик!? Тезата дека Бугарите тоа го направиле и дека ние треба да го следиме нивниот пример е без основа, затоа што Бугарите имаа посебна причина преку парламентарна декларација да дојдат до политички консензус, со оглед дека барањата кои ги истакнаа во неа беа сосема нови и не беа воопшто третирани во Договорот за добрососедство, вели Пендаровски.
Во однос на имплементација на Договорот за добрососедство и пријателство оценува дека реално застој постои само во работата на историската комисија, иако, како што вели, и таму поради пандемијата и изборите имало оправдани причини за такво нешто.
– Други забелешки во изминатиов период не беа воопшто истакнати во билатералната комуникација, а суштински приговори на таа тема немаше ниту во заедничката меѓувладина комисија која се среќава еднаш годишно и која е надлежна за спроведување на договорот. Конкретно, за контрола на нашиот воздушен простор изразивме подготвеност, во рамките на НАТО, за учество и на бугарското воздухопловство и тоа веднаш штом станавме полноправна членка на Алијансата во март годинава, истакнува Пендаровски.
Порачува дека најголема грижа сега треба да биде како да се надмине евентуалната блокада во интеграциите, а ако таа сепак се случи, тогаш дека ќе треба да ја засилиме реформската динамика која мора да оди со многу позасилено темпо.
