Русија повеќе не смее да ги плаќа државните долгови преку американските и некои меѓународни банки, што ја принудува на банкрот. Американското Министерство за финансии престана да дозволува исклучоци од санкциите за Централната банка на Русија, со која Русија досега ги плаќаше своите долгови во долари за обврзници и купони.
Претходните дозволи, кои практично ги заобиколуваа санкциите, ѝ овозможија на Русија да избегне технички банкрот, односно да не го врати долгот кон меѓународните инвеститори. Во соопштението на американското Министерство за финансии од 24 мај се вели дека ослободувањето од санкции против некои руски финансиски институции, вклучително и Sberbank и VTB, кои би можеле да го користат американскиот банкарски систем за плаќање на долгови.
Таа „дупка“ во санкциите беше оставена за да и овозможи на Русија да ги врати долговите кон странските инвеститори, што и го направи. Во два наврати отплатата на овие долгови беше доведена во прашање, а беше извршена по истекот на рокот, односно во рок од 30 дена од чекањето. Ова некогаш ги зголеми стравувањата од банкрот.
Со оваа забрана, односно укинувањето на изземањето, САД практично ја принудуваат Русија на банкрот, што може да се случи многу брзо. Веќе на 27 мај, Русија мора да плати 71 милион долари по купон за исплата на издадената обврзница, со дополнителни 30 милиони долари. Може да се плати и во рубли. Тоа не се големи суми, но сега се поставува прашањето за техничката изводливост на овие плаќања.
Според Reuters и Wall Street Journal, руското Министерство за финансии веќе префрлило средства на сигурни сметки преку кои ќе се плаќа долгот, знаејќи дека американското ослободување кое дозволува користење на американскиот финансиски систем за отплата на долговите е при крај. Но, следниот месец доспева нов долг од 400 милиони долари.
Ако Русија не плати каков било долг до крајот на годината на датумот на доспевање, таа влегува во грејс-период од 30 дена кога сè уште може да го плати долгот, а ако не го стори тоа дури и во грејс периодот, тогаш државата се прогласува за стечај. До крајот на годината, Русија мора да изврши уште 18 исплати на купони и обврзници, во вкупна вредност од околу 1,7 милијарди долари.
OFZ (Obligatsyi Federal'novo Zaima) беа првите обврзници по почетокот на војната во Украина до кои дојде долгот за купонски плаќања. По неплаќањето на долгот навреме, дел од финансиските пазари процениле дека Русија најавила прекин на плаќањето на долговите, но долгот сепак бил платен во периодот на почек од 30 дена.
Парите за враќање на долгот всушност биле готови, но тој ја чекал сметката бидејќи Централната банка на Русија ги забранила сите плаќања на странци, по налог на Путин. Тоа беше една од политиките кои се обидоа да го запрат одливот на пари од Русија, откако странските инвеститори почнаа масовно да ги повлекуваат поради војната во Украина.
И покрај указот на Путин дека сите долгови мора да се враќаат во националната валута рубља, долгот на овие обврзници беше платен во долари бидејќи тие обврзници не предвидуваа можност за плаќање во рубли (некои ја имаат таа опција) и плаќањето на тој начин технички ќе банкротира. Русија.
Од средината на март до почетокот на април биле платени вкупно 731 милион долари долг, а повеќе од 2 милијарди долари во текот на април. Ако Русија ги отплати сите долгови доспеани во мај, вкупниот долг отплатен до средината на март ќе биде близу 3 милијарди долари. Севкупно, Русија ќе плати речиси 5 милијарди долари долг од почетокот на војната во Украина до крајот на 2022 година, ако може и сака. Според Министерството за финансии на Русија, државата има вкупно 60 милијарди надворешен долг, што е 20 отсто од вкупниот јавен долг.
Сепак, кредитните агенции предвидуваат дека Русија ќе банкротира. Fitch и Moody's нагло го намалија кредитниот рејтинг на Русија. Fitch го намали рејтингот од BBB + пред војната на C до средината на март, доведувајќи го инвестицискиот рејтинг на Русија длабоко во статус на „ѓубре“. Moody’s го намали кредитниот рејтинг на Русија од Baa3 пред војната, на Ca, исто така во статусот „ѓубре“.
Во средината на април агенцијата за кредитен рејтинг Standards & Poors објави т.н „селективен банкрот“ на Русија затоа што понудила да го плати долгот во рубли, а не во долари. Таа тврдеше дека станува збор за „селективен банкрот“, бидејќи инвеститорите, односно сопствениците на обврзници, најверојатно нема да можат да менуваат рубљи за долари.
Ова беше објавено откако Русија не отплати дел од долгот на 4 април и влезе во грејс-период од 30 дена. Русија до неколку дена пред истекот на рокот на чекање тврдеше дека технички е спречена да го плати долгот во долари поради санкции. Но, за да избегне целосен банкрот, таа сепак го вратила долгот во долари.
Сите три кредитни агенции престанаа да ги објавуваат кредитните рејтинзи на руската држава, 27 руски банки и четири филијали на руски банки, по налог на Европската унија и како дел од санкциите против други земји.
Во април, руската новинска агенција Интерфакс објави дека Министерството за финансии и Министерството за економски развој го прилагодуваат државниот буџет на пад од 10 отсто или повеќе на БДП во 2022 година, цитирајќи го претседателот на Буџетската комора на Руската Федерација Алексеј Кудрин.
Меѓународните институции предвидуваат пад на рускиот БДП од 10 до 15 отсто во 2022 година. Прогнозата на Светска банка е пад од 11,2 отсто. Официјалната стапка на инфлација за април е 17,8 отсто во однос на истиот месец во 2021 година. До крајот на годината се проценува дека ќе се искачи на 25 отсто.
Анализата на руската државна Vneshekonombanka, објавена на 22 март, предвидува дека реалните плати ќе паднат за 12 отсто во 2022 година, а инфлацијата ќе се зголеми на 19,3 отсто до крајот на годината.
На почетокот на нападот врз Украина, Централната банка на Русија ја зголеми референтната каматна стапка од 9,5 на 20 отсто, со цел да го спречи растот на инфлацијата. Поради очигледното забавување на економската активност, таа набрзо беше спуштена на 17 отсто, па на 14 отсто.
Во сегашната ситуација се балансира помеѓу висока референтна каматна стапка за да се забави растот на инфлацијата и намалување на референтната каматна стапка за да не се забавува економскиот раст. Поточно, да се намали економскиот пад.
Она што на прв поглед изненадува е што излегува дека националната валута, рубљата, е најсилна во последните седум години. Откако курсот во март драстично падна на 140 рубљи за едно евро и 120-130 рубли за еден долар, тој постепено зајакнува, па сегашниот курс е 62 рубљи за едно евро и 59 рубли за еден долар.
Точно е дека цените на нафтата и гасот, од кои целосно зависат руската економија и државниот буџет, се на многу високо ниво. Тоа, сепак, не може да го оправда толку силен девизен курс. Инфлација над 17 отсто, замрзната половина од девизните резерви, проценет годишен пад на БДП за повеќе од 10 отсто, голем дел од финансискиот сектор исфрлен од SWIFT, намален увоз, реалните плати паѓаат за 12 отсто... Економската состојба не е одлична, благо кажано.
На 24 февруари, денот кога започна инвазијата, Централната банка на Русија интервенираше за прв пат по неколку години како дел од серијата мерки за стабилизирање на финансискиот систем на Русија. На тој ден и неколку дена потоа, до 28 февруари, кога беа воведени санкциите, беа потрошени околу 1,2 милијарди девизни резерви од долари за стабилизирање на рубљата. Но, тоа не може да биде причина за сегашното зајакнување на курсот.
Воведени се неколку политики за да се постигне ова. Утврдено е дека компаниите извозници мора 80% од заработката од извозот да ја претворат во рубли, односно да менуваат долари и евра за рубљи. Ова ја зголеми понудата на девизи на Московската берза и побарувачката за домашна валута, што ја зајакнува рубљата.
Нагло опадна увозот од ЕУ и САД, кој се плаќаше во долари и евра. Ова ја намали побарувачката на девизи, што дополнително го зајакна девизниот курс на рубљата.
На странците им е забрането да „вадат“ евра и долари од Русија, која ги чува во Русија и ја одржува понудата на тие валути. Дури и на Русите им беше забрането да испраќаат пари надвор од Русија, прво целосно, а подоцна тоа беше дозволено со строги ограничувања. Ова го спречи одливот на долари и евра од земјава, бидејќи во спротивно ќе има недостиг на долари и евра во земјата и тоа автоматски ќе го урне курсот на рубљата.
Продажбата на рубли на Московската берза е многу тешка, на странците целосно им е забрането да тргуваат на неа, некои начини на тргување се забранети и не може да се тргува со сите акции.
Централната банка на Русија почна да купува злато во април по фиксна цена од 5.000 рубљи за грам, што ја врзуваше националната валута со златото. Бидејќи златото се тргува во долари во светот, девизниот курс на рубљата ефективно се фиксира во однос на доларот, барем на краток рок и додека цената на златото е стабилна.
Русија го брани курсот на рубљата, но и активно манипулира со него. Всушност, невозможно е да се одреди колкав е вистинскиот девизен курс бидејќи тие практично се тргуваат само во Москва, а повеќето странски компании и инвеститори тоа не го сакаат. Иако курсот на рубљата беше на релативно високи 58 рубли за еден долар, пред окупацијата на Крим беше на 30 рубљи за долар, двојно посилен.
Интересна и динамична е целата ситуација околу рускиот долг, санкциите, курсот на рубљата, SWIFT и воопшто економската војна меѓу Русија и Западот. Русија засега е релативно добро прилагодена на манипулации и неортодоксни политики.
