Вака пред нашите очи се раѓаат патријархалните митови за големите машки победи. Овие слики се вградуваат во културата и го обликуваат нашето размислување, додека придонесите и достигнувањата на жените едноставно се бришат од историјата. Вака беше порано. За жал, тоа се случува и денес.
Низ историјата, придонесите на жените често биле засенети, минимизирани или целосно избришани, оставајќи зад себе искривен наратив во кој доминираат патријархалните достигнувања. Оваа системска пристрасност не само што го искривува нашето разбирање за историјата, туку и ја овековечува маргинализацијата на жените во современото општество. Јавноста е добро запознаена со неодамнешниот пример од светот на спортот, турскиот „пиштолџија“ кој „освои сребро на ЛОИ во Париз“, што илустрира како бришењето на жените и глорификацијата на мажите продолжуваат да ја обликуваат нашата културна свест. Овој пример служи како потсетник за постојаната потреба да се предизвикуваат овие наративи и да се врати вистинското место на жената во историјата.
Неодамнешниот случај на Олимписките игри, каде што наративот за „50-годишниот Турчин кој се појави на натпреварувањето во истуткана маица, без специјална опрема, и го зеде олимпиското сребро без да ја извади раката од џеб“, ни е добро познат. Оваа приказна, која ги воодушеви социјалните мрежи, го истакнува Јусуф Дикеч, пензиониран полицаец и професионален стрелец, кој одеднаш стана глобална интернет сензација.
На површината, оваа приказна изгледа инспиративно: без разлика колку години имате, продолжете да го правите она што го сакате, а вашите најдобри достигнувања можеби сè уште не се случиле. Сепак, има една значајна нијанса што се занемарува. Јусуф Дикеч не го освои сам олимпиското сребро. Тоа беше тимски настан, а покрај него стрелаше и неговата колешка Севал Илајда Тархан. Во иста маица, во иста поза, а исто така со минимална опрема.
Единствената разлика е што тој има 51 година, а таа 24. Тој почнал да се занимава со професионално стрелање кога таа се родила. Дикеч е одличен стрелец со плејада медали од престижни натпревари, но никогаш не успеал да се качи на олимпискиот подиум додека неговата млада партнерка не порасна и не се натпреваруваше со него во истиот тим.
Ако ги погледнеме индивидуалните перформанси на овие стрелци во истата дисциплина каде што екипно го освоија среброто, ќе видиме дека Тархан заврши на 7-то место, додека Дикеч само на 13-тото место. Сепак, масовната свест избра целосно да ги занемари нејзините придонеси. Мажот го гледаме само во „истуткана маица“, намерно ноншалантен и создаваме романтична слика на „платен убиец“. Вирално се рашири фотографијата на која тој пука сам, а резултатот од ова пукање е 13-то место! Сепак, ја шириме сензационалната вест декаа така освоил „сребро“.
Зошто логиката на масовната култура функционира на овој начин? Вака пред нашите очи се раѓаат патријархалните митови за големите машки победи. Овие слики се вградуваат во културата и го обликуваат нашето размислување. Во меѓувреме, придонесите и достигнувањата на жените едноставно се бришат од историјата. Вака беше порано. За жал, тоа се случува и денес.
Случајот на Јусуф Дикеч и Севал Илајда Тархан е потресен пример за бришењето на женските достигнувања во корист на градење митови околу успесите на мажите пред нашите очи. И покрај чекорите кон родовата еднаквост, наративите кои доминираат во нашата културна свест продолжуваат да ги маргинализираат жените, игнорирајќи ги нивните придонеси и намалувајќи ги нивните улоги. Од клучно значење е да се препознаат и оспорат овие пристрасни портретирања, и да се осигураме дека жените го добиваат признанието што го заслужуваат. Само тогаш можеме да се надеваме дека ќе изградиме навистина правично општество кое ги почитува и слави достигнувањата на сите негови членови, без разлика на полот, родот или каква било припадност.
Оваа шема на бришење не е единствена само во областа на спортот; проникнува на различни полиња низ историјата. Да се потсетиме на Розалинд Френклин, чиј критички придонес кон откривањето на структурата на двојната спирала на ДНК беа засенети од нејзините машки колеги, Џејмс Вотсон и Френсис Крик. Работата на математичарката Ада Лавлејс, која се смета за прв компјутерски програмер, долго време беше недоволно ценета во споредба со нејзините машки врсници. Дури и во поновата историја, жените како Кетрин Џонсон, Дороти Вон и Мери Џексон, чии математички пресметки беа клучни за успехот на НАСА за време на трката во вселената, беа главно непознати до објавувањето на филмот Hidden Figures. Овие примери илустрираат системско прашање каде придонесите на жените се минимизираат или занемаруваат, создавајќи искривен историски наратив кој ги велича достигнувањата на мажите додека ги намалува виталните улоги што ги играле жените.
