За Index.hr пишува: Ведран Салвија
Јавниот простор во Србија по два масакра е целосно преземен од претседателот Александар Вучиќ, кој се прави жртва на прес-конференции и ја претставува власта како еден вид глас на разумот во опасно време на погрешни вредности.
Откако 13-годишниот Коста Кецмановиќ уби осум деца и училишен чувар минатата недела во училиште во Врачар, но и откако 21-годишниот Урош Блажиќ уби 8 и рани 14 лица кај Младеновац во Србија, еден маж ѝ се обрати на нацијата како спасител - Александар Вучиќ.
Во тие соопштенија и ТВ-настапи тој изнесуваше информации кои не требаше да ги има, се обиде да се претстави како најинформирана личност во општеството, но и во манир на „спасител“ презентираше десет мерки кои треба да се воведат (кои српската Владата, се разбира, ги воведе утрото потоа), тој лично му се обрати на убиецот со зборовите „ѓубре“ итн.
Тој вчера ѝ се обрати на јавноста по големите протести под името „Србија против насилството“ одржани во Белград и низа други српски градови. Во основа, зборуваше за снимките што ги гледал Коста Кецмановиќ, ги нападна хрватските медиуми, тврдејќи дека текстовите за него се „координирани“ и дека зад се стои истиот човек.
До каде отиде тоа покажува и она што го коментираше на завчерашниот текст на Index „Како Вучиќ испадна будала поради анализа на маичка“.
„Не изгледав како будала затоа што коментирав некоја маичка. Вие испаднавте будали. Кому ги продавате овие приказни? Знаете како децата го прават тоа за да го поддржат Хитлер: „Па, дедо ми штотуку наполни 88 години“, рече тој, реагирајќи на написот на Index.
„Зошто Вучиќ е прва вест во Хрватска цел ден? Еве, кажете, да не морам јас. Кога Пленковиќ или Милановиќ се главни вести 24 часа? Не се ни пет минути. Сигурно нешто добро правам за оваа земја. Не дека се толку загрижени за судбината на Србија. Немам ништо против тоа и тоа уште повеќе ме мотивира“, рече српскиот претседател.
Со други зборови, од првиот масакр во училиштето во Врачар, Вучиќ се однесува некохерентно и избезумено. Очигледно, тој има охрабрување во ваквото однесување, што на крајот на краиштата го одржува толку долго на власт.
Охрабрувањето што го наоѓа кај дел од луѓето, медиуми кои му се потпикуваат, и мафијата, за што пишуваше и The New York Times. На овие три лостови, односно оние кои гласаат за него, платеничките медиуми и криминалните организации, можеме да ја додадеме и Српската православна црква. Сите тие не само што го одржуваат Вучиќ со години на власт, туку го прават апсолутен господар на животот во државата.
Што се однесува до народот, електоратот, Соња Бисерко, претседателка на Хелсиншкиот комитет за човекови права во Србија, одлучно за Index вели дека не се работи само за некои пониски слоеви на општеството.
„Тоа се целата културна и интелектуална елита, тие се оние кои го одржуваат тој ‘српски свет’, на крајот тие се и оние кои го инспирираа проектот Милошевиќ, а тоа е еден примитивизам што Вучиќ го поттикна и со тоа ја зазеде целата јавна сцена. Покрај ова, имате елити кои исто така ги негираат воените злосторства, кои осудите во Хаг ги сметаат за западно антисрпско однесување“, вели Бисерко.
Адвокатот Александар Оленик, долгогодишен критичар на режимот на Александар Вучиќ и пратеник во Народното собрание на Србија од листата „Заедно за Војводина“, ни вели дека во Србија има многу функционално неписмени.
„Многу негови гласачи се исто така постари, слабо образовани или целосно необразовани. Во Србија имате многу функционално неписмени луѓе, тоа се луѓе кои можат да се потпишат, но не можат да го разберат текстот. Вучиќ понекогаш им се обраќа конкретно ним, тие се неговите гласачи. Ним им се наменети реалните шоуа со кои им го перат мозокот и ги креваат тензиите. Тоа му овозможува да владее толку долго во Србија“, објаснува тој.
Што се однесува до медиумите, да кажеме дека и вчерашниот протест беше проследен со громогласен молк од режимските медиуми. Од едноставна причина што Вучиќ протестите ги смета за лоши за Србија.
Некои медиуми не објавија ни збор за протестите, додека за некои тоа беше многу ниско на насловната страница, едвај видливо, опишано со неколку пропратни реченици. Оние кои не го игнорираа го опишаа исклучиво како протест на политичката опозиција и ги обвинија демонстрантите за сè и сешто.
Само Danas.rs, Nova.rs и N1 од главните медиуми го покриваа протестот како ударна вест. Со оглед на тоа дека се работи за собир на неколку десетици илјади луѓе во строгиот центар на главниот град, за што и да се работеше, тоа е релевантна вест. Освен за повеќето српски медиуми.
„Тоа е строга контрола на медиумите, еден вид Гебелсова пропаганда. Овие неколку објективни медиумски куќи се видливи на околу 60 отсто од територијата, да речеме преку кабелски системи. А оние медиумски куќи кои имаат национална фреквенција се сите медиуми на Вучиќ.
Во Србија сè уште нема навика да се добиваат информации преку социјалните мрежи, најчесто тоа оди преку медиумите. Овојпат протестот беше поинаков бидејќи целата приказна со масовните убиства не можеше да се сокрие и повеќето гледаат дека власта е одговорна“, објасни Оленик.
Тој продолжи да зборува за начините на кои Вучиќ ги контролира медиумите.
„Тој ги финансира и назначува луѓе на кои има строга доверба. Сите локални медиуми се финансираат од локални извори, се плаќаат преку разни реклами, во исто време не можете да добиете национална фреквенција ако не сте подобни и под строга контрола“, вели тој, додавајќи дека ниту РЕМ, регулаторното тело за електронски медиуми, не го осудува промовирањето на насилството и реалните програми.
Оленик смета дека овие протести се добра работа за Србија.
„Имаат потенцијал, мислам дека владата на Вучиќ за прв пат сериозно се разниша поради едноставниот факт дека на сите им е јасно колку е одговорна власта. Бев во продавница, луѓето зборуваат за тоа. Таксистите зборуваат за тоа. На сите им е јасно дека владата е одговорна за безбедноста, да плаќа даноци и давачки за да ја обезбеди безбедноста што недостасува.
Мислам дека тоа го исфрли Вучиќ од такт и затоа се обидува вака да направи контрола на штетата. Но, начинот на кој тој се жртвува себеси е нечуен. Невидено и сраммо.“
Бисерко смета дека овој процес во Србија трае долго време.
„Овие два трагични настани се резултат на долгорочното влошување на општеството, кое создаде простор за патологија, криминал, сè што се подразбира во едно распаднато општество. Овие два случаи не се случајни. Сега Србите имаат сериозен увид во самите себе“, рече Бисерко и додаде дека реакцијата на властите и на Вучиќ е несоодветна.
„На некој начин го впери прстот кон семејството, го анализираше семејството на Коста Кецмановиќ, како со прст да покажува кон средната класа, која веројатно никогаш не гласала за него“, објаснува таа. Таа е на мислење дека сега претстојат сериозни кратења, како во медиумските политики, така и во образовниот систем.
„Во сите оние сфери каде што се создава овој токсичен наратив кој трае три децении. Ова не го создаде само Вучиќ, ова продолжува. Би ја истакнала и улогата на Српската православна црква, која промовира конзервативни и антимодерни ставови, како како и патријархалните кои ја промовираат репродукцијата како некаква вредност“, рече таа.
Проблемот има врска и со војните.
„Воените злосторства се ставени под тепих. Воените злосторници се јавни личности, тие го окупираат јавниот и медиумскиот простор, тие се предавачи на воената академија иако сите овие злосторства се докажани. Но, сè е релативизирано, Хашкиот трибунал се омаловажува како антисрпски, а криминалците се промовираат како борци за националните интереси кои се жртвувале и биле во затвори“, изјави таа.
„Велам, ова трае со децении, а со Вучиќ ескалираше поради неговиот карактер. Тој дополнително ги уриваше институциите, воведе луѓе без училишта, министри чија прва работа е министерска. Го направи плурализмот, дијалогот бесмислен и така темелно стави крај на сите тие процеси“, објасни Бисерко.
Што се однесува до односот со мафијата, тој пишуваше за тоа во големата статија во The New York Times. На оваа тема Оленик ни дава два примери кои говорат во прилог на овие тврдења за поврзаноста на режимот и мафијата.
„Ние ја имаме аферата ‘Јовањица’, таа е најголемата плантажа со марихуана, а ја организираа воените и цивилните безбедносни служби. Тие беа уапсени затоа што дел од полицијата сè уште си ја вршеше работата. Таму Вучиќ ги бранеше обвинетите во постапката. Друг случај е оваа приказна за кланот Беливук.
Силеџиите на тој Беливук беа на инаугурацијата на Вучиќ и физички преместуваа непосакувани новинари, применуваа разни мерки итн. Само тие два примера се доволни за да ја разгледате врската што ја наведувате“, објасни Оленик.
NYT пишуваше за врската меѓу Вучиќ и Вељко Беливук, фудбалски хулиган и дилер на кокаин, наведувајќи дека тој и неговите луѓе биле фотографирани во друштво на моќници, меѓу кои и синот на претседателот, Данило Вучиќ. Во текстот се споменуваат и изјавите на Беливук дека неговата банда е државен проект.
Новинарот на NYT напиша и дека сивата зона меѓу државата и мафијата во Србија е вистинска, а тој самиот разговарал со десетина Срби чии синови или сопрузи или деца биле убиени во, како што наведува, матни околности. Тој додава дека повеќето од нив немале поим кои се убијците, но имале детални приказни за корумпирани функционери, нарко босови, зделки со оружје и инкриминирачки фотографии.
Меѓу другото, во текстот се споменува важноста на хулиганите во Србија и како самиот Вучиќ бил на немирите во Загреб во 1990 година, како и фактот дека тој е всушност чирак на Воислав Шешељ, воен злосторник и поборник за етничко чистење.
Вучиќ во сè гледа заговор на американската ЦИА.
„Бесмислениот текст во The New York Times е нарачан пред пет месеци“, тврди Вучиќ за Happy TV, велејќи дека станува збор за „лаги што веќе ги објавиле овде за да ја сокријат поврзаноста со Беливук“.
„Тоа е пораката ‘ЦИА те подготвува, ЦИА те гледа’, не ме плашат глупостите што сте ги зинапишале“, заклучи Вучиќ.
