Циркулацијата на Атлантскиот Океан се движи кон пресвртната точка што е „лоша вест за климатскиот систем и човештвото“, покажа студијата.
Научниците кои стојат зад истражувањето рекоа дека се шокирани од предвидената брзина на колапс откако ќе се достигне превртната точка, иако тие рекоа дека сè уште не е можно да се предвиди колку брзо тоа ќе се случи.
Користејќи компјутерски модели и минати податоци, истражувачите развија индикатор за рано предупредување за распаѓањето на Атлантската меридијална превртена циркулација (Amoc), огромен систем на океански струи што е клучна компонента во глобалната климатска регулација.
Откриле дека Amoc веќе е на пат кон ненадејна промена, која не се случила повеќе од 10.000 години и би имала страшни импликации за големи делови од светот.
Amoc, кој вклучува дел од Голфската струја и други моќни струи, е морска подвижна лента која пренесува топлина, јаглерод и хранливи материи од тропските предели до Арктичкиот Круг, каде што се лади и тоне во длабокиот океан. Ова мешање помага во дистрибуцијата на енергијата околу Земјата и го модулира влијанието на глобалното затоплување предизвикано од човекот.
Но, системот е нарушен поради побрзото од очекуваното топење на глечерите на Гренланд и ледените површини на Арктикот, што истура свежа вода во морето и го спречува тонењето на посолената, потопла вода од југ.
Amoc падна за 15% од 1950 година и е во најслаба состојба во повеќе од еден милениум, според претходните истражувања кои ги поттикнаа шпекулациите за претстојниот колапс.
Досега немаше консензус колку тоа ќе биде сериозно. Една студија минатата година, врз основа на промените во температурите на површината на морето, сугерираше дека може да се случи пресвртна точка помеѓу 2025 и 2095 година. Сепак, Метеоролошката канцеларија на Обединетото Кралство соопшти дека големите, брзи промени во Amoc се „многу неверојатни“ во XXI век.
Новиот труд, објавен во списанието Science Advances, отвори нов терен барајќи предупредувачки знаци за нивото на соленоста во јужниот дел на Атлантскиот Океан помеѓу Кејп Таун и Буенос Аирес. Со симулирање на промени во период од 2.000 години во компјутерските модели на глобалната клима, беше откриено дека бавниот пад може да доведе до ненадеен колапс за помалку од 100 години, со катастрофални последици.
Весникот вели дека резултатите даваат „јасен одговор“ за тоа дали е можно такво ненадејно поместување: „Ова е лоша вест за климатскиот систем и човештвото бидејќи досега се мислеше дека превртувањето на Amoc е само теоретски концепт и дека превртувањето ќе исчезне веднаш штом ќе се земе предвид целиот климатски систем, со сите негови дополнителни повратни информации“.
Исто така, мапирани биле некои од последиците од колапсот на Amoc. Нивото на морето во Атлантикот ќе се зголеми за еден метар во некои региони, поплавувајќи многу крајбрежни градови. Влажните и сушните сезони во Амазон би се промениле, потенцијално туркајќи ја веќе ослабената прашума покрај сопствената точка на вртење. Температурите ширум светот би флуктуирале многу попроменливо. Јужната хемисфера би станала потопла. Европа драматично би се оладила и би имала помалку врнежи. Иако ова може да звучи привлечно во споредба со сегашниот тренд на греење, промените би се случиле 10 пати побрзо отколку сега, што ќе ја направи адаптацијата речиси невозможна.
„Она што нѐ изненади беше брзината со која треба сѐ да се случи. Тоа ќе биде поразително“, рече водечкиот автор на истражувањето, Рене ван Вестен од Универзитетот во Утрехт.
Тој рече дека сè уште нема доволно податоци за да се каже дали тоа ќе се случи следната година или следниот век, но кога ќе се случи, промените ќе бидат неповратни во човечките временски рокови.
Во меѓувреме, насоката на движење е несомнено во алармантна насока.
„Ние се движиме кон тоа. Тоа е некако страшно. Треба да ги сфатиме климатските промени многу посериозно“, рече ван Вестен, пишува The Guardian.
