Трагичната смрт на ѕвезда која залута премногу блиску до супермасивна црна дупка и беше растргната на парчиња во тој процес предизвика неверојатно силен блесок, кој можеше да се види на ноќното небо во февруари.
Но, овој редок космички настан е оддалечен 8,5 милијарди години од нас, односно се случил многу одамна, кога универзумот бил сè уште во својата младост.
Опсерваторијата Паломар при Калифорнискиот институт за технологија првпат го забележа сигналот од оваа силна експлозија (позната како AT 2022cmc) на 11 февруари. Научниците подоцна утврдија дека станува збор за плимно нарушување, кога ѕвездата е растргната од гравитационите сили на црната дупка. Астрономите претходно набљудувале вакви насилни настани, но AT 2022cmc е најсветлиот од ваков вид досега и најоддалечен од Земјата.
Супермасивна црна дупка
Астрономите веруваат дека кога црната дупка ја проголтала ѕвездата, таа ослободила огромно количество енергија и испратила млаз материјал кој се движи низ вселената со брзина блиска до брзината на светлината. Вообичаено, масивна ѕвезда што се распаѓа е одговорна за најсветлите блесоци на небото, односно моќните рендгенски млазови, но тоа не беше случај сега, пишува CNN.
„Обично, експлозиите на гама зраци стојат зад настани како овој. Сепак, ѕвездата што се распаѓа може да емитува само одредена количина на такви зраци. Бидејќи на 2022 cmc беше толку светла и траеше толку долго, знаевме дека нешто навистина огромно стои зад неа - супермасивна црна дупка“, изјави астрономот Бенџамин Гомперц од Универзитетот во Бирмингем во Велика Британија.
За подетално да го анализираат сигналот, астрономите го користеа NICER, телескопот со Х-зраци на Меѓународната вселенска станица. Тие открија дека AT 2022cmc е „100 пати помоќен од најсилниот последен сјај со избувнување на гама-зраци некогаш снимен“. Имено, прво црната дупка ја распарчила ѕвездата, а потоа нејзините делови ги повлекла во нејзиниот ротирачки диск; што довело до силни рафали на рендген.
Редок вселенски настан
Откако овој сигнал беше откриен во февруари, многу други телескопи на Земјата и во вселената се свртеа кон него. Многу големиот телескоп на Европската јужна опсерваторија во Чиле помогна да се утврди колку е оддалечен од Земјата, додека вселенскиот телескоп Хабл ја сними неговата инфрацрвена и видлива светлина.
Само околу 1% од настаните на плимно нарушување резултираат со релативистички млазови; зраци кои се движат речиси со брзина на светлината, а кои излегуваат од половите на ротирачката црна дупка.
„Последен пат ги забележавме пред повеќе од една деценија“, рече астрономот Мајкл Кафлин од Универзитетот во Минесота, збратимени градови.
Астрономите сè уште не разбираат зошто некои плимни нарушувања создаваат млазови, додека други не. Можно е тие да можат да бидат емитирани само од оние црни дупки кои многу брзо ротираат околу нивната оска.
