Пред само три години Јаков Милатовиќ беше сосема непознато име во црногорската јавност. Сепак,, синоќа прослави убедлива победа на претседателските избори над долгогодишниот црногорски лидер Мило Ѓукановиќ, кој по три децении конечно се повлекува од власт.
Милатовиќ беше претседателски кандидат на Движењето Европа сега, но неговата победа беше прославена во Подгорица со веење српски знамиња, кревање три прста во воздух и пеење песни за Косово. Тоа е и најдобрата илустрација на политичкиот профил на Милатовиќ, кој има свое лице и опачина.
Тоа се гледа и во професионалната биографија на Милатовиќ. Роден на 7 декември 1986 година во Подгорица, дипломирал на Економскиот факултет во Подгорица како студент на генерацијата, магистрирал на Оксфорд и бил стипендист на американската, австриската и британската влада. Како стипендист на американската влада, тој помина една академска година на Државниот универзитет во Илиноис.
Потоа студирал еден семестар на Универзитетот за економија и бизнис во Виена (WU Wien), овој пат како стипендист на австриската влада. Европската комисија му овозможи да помине една студиска година на Универзитетот во Рим (Ла Сапиенца). Како стипендист на британската влада, магистрирал економија на Оксфорд.
Меѓу другото, работел во Европската банка за обнова и развој (ЕБОР), прво како економски аналитичар за регионот на Југоисточна Европа, а потоа и како главен економист кој ги покрива земјите од Западен Балкан и Европската Унија.
Со вакви референци, младиот економист Милатовиќ се согласи да стане министер за економски развој во владата на Здравко Кривокапиќ во 2020 година, по поразот на Демократската партија на социјалистите (ДПС) на Ѓукановиќ на парламентарните избори.
Кривокапиќ за премиер беше избран лично од озлогласениот митрополит на СПЦ Амфилохије Радовиќ, кој беше и сивата еминенција на предизборната кампања и обединувањето на опозицијата против Ѓукановиќ. Со други зборови, Милатовиќ се вклучи во политичкиот живот на Црна Гора како министер во владата на Риста Сотоне.
Како министер се истакна со одлуката минималната плата во Црна Гора да се зголеми од 220 на 450 евра. Но, Милатовиќ за да ги реализира плановите морал да земе кредит со камата од 10,5 отсто. Не мора да се биде банкар за да се знае дека ова не е одржлива економска политика.
Сепак, тоа го направи познат на сите во Црна Гора, која тогаш - по падот на владата на Кривокапиќ - ја искористи за да го основа Движењето Европа сега. Веќе победија на локалните избори во Подгорица, а сега го имаат и претседателот на Црна Гора. Милатовиќ очигледно најде добитна комбинација за да го собори Ѓукановиќ.
Иако се истакна како министер со економски популизам, синоќешната прослава во Подгорица покажува дека од неговите приврзаници е препознаен како просрпски кандидат за претседател на Црна Гора.
Неколку стотици граѓани синоќа се собраа пред храмот Христово Воскресение во Подгорица каде ја прославија победата на Јаков Милатовиќ на претседателските избори во Црна Гора.
Насобраните ги носеа државните знамиња на Србија, триколорите, а фоторепортерот на весникот Побједа забележа само едно црногорско знаме и неколку знамиња на Демократска Црна Гора. Тие пееја „Косово е Србија“, „Црна Гора и Србија, тоа е едно семејство“ и српски националистички песни.
Пееја и ода на воениот злосторник и четнички водач во Втората светска војна, Дража Михаиловиќ - „Чичко Дражо, кај ми е детето, српски бајонети го чуваат“. Се пееја и други националистички песни.
Во својот победнички говор Милатовиќ испрати поинаква порака, ветувајќи нов почеток за Црна Гора и дека во рок од пет години ќе ја внесе во Европската Унија.
Од Белград стигна и писмо со честитка од Александар Вучиќ.
„Почитуван господине Милатовиќ, Ви честитам за победата на претседателските избори, со верба дека ќе покажете цврста волја да обезбедите живот во мир и напредок за граѓаните на Црна Гора“, напиша Вучиќ, а пренесува Еуроњуз.
Тој додаде дека Милатовиќ во Србија „секогаш ќе има сигурен партнер во развојот на политичкиот дијалог и зајакнувањето на економската соработка меѓу двете земји, како и солидна поддршка за мирен и стабилен Балкан“.
Заедно со честитките, прифатете ги моите поздрави и изрази на посебна благодарност“, заклучи Вучиќ.
Останува да видиме дали Милатовиќ може да постигне се што вети. Неговите критичари го сметаат за агент на „српскиот свет“, смешен концепт што некогаш го лансираше озлогласениот Александар Вулин, водечката шетачка карикатура на српската политичка сцена.
Исто така, можно е Милатовиќ да е преценет и претседателскиот кабинет да го демистифицира. Во секој случај, Црна Гора ќе треба да избере дали навистина сака да влезе во ЕУ или да биде вазал на Србија на Балканот. До крајот на петгодишниот мандат на Милатовиќ сигурно ќе знаеме по кој пат тргна земјата.
Кога станува збор за поразениот Ѓукановиќ, неговиот политички мандат очигледно е истечен. Тој повторно се позиционираше како заштитник на црногорската независност, но на луѓето во Црна Гора очигледно им е доста од корупција и непотизам, кои се главните карактеристики на повеќедецениското владеење на ДПС.
Поразот на Ѓукановиќ содржи важна политичка лекција: не можете да очекувате да победите на изборите денес затоа што ја добивте независноста на државата пред 16 години. Клучниот проблем на Ѓукановиќ беше што никој во Црна Гора не го гледаше како иднина, додека многумина го доживуваа како товар од минатото од кој конечно мора да се ослободат. Стравот од „српскиот свет“ очигледно не му помогна.
Ѓукановиќ одржа трезен поразен говор. Ако ова му е последна изборна трка, може да се каже дека си замина со стил.
„Црна Гора избра. Јас не сум нејзин избор. Јас го почитувам изборот. Сакам претседателот да биде успешен затоа што така ќе биде успешна Црна Гора. Сакам да им се заблагодарам на сите што ја дадоа довербата во мене. Сите овие 30 години. Еднаш оние гласовите беа доволни за мнозинството, во овој момент, за жал, не се“, рече Ѓукановиќ.
„Горд сум на огромната поддршка што ја добив во областите каде што мнозинството се малцински народи. Сакам особено да им се заблагодарам на луѓето кои дојдоа во Црна Гора да гласаат иако живеат некаде подалеку“, додаде тој.
„Мислам дека сега е многу важно Црна Гора да ги одржи следните избори, оние закажани за јуни, парламентарните избори“, нагласи претседателот на Црна Гора во заминување.
Навистина, изборната година во соседната земја не е завршена. Допрва следуваат парламентарни избори на кои ДПС не е без шанси. Но, очигледно е дека и на оваа партија и требаат нови лица и дека Ѓукановиќ повеќе не гарантира победа.
Сето ова значи дека само на парламентарните избори ќе се одлучи дали Црна Гора влегува во нов период на стабилност или ќе продолжат споровите кои траат веќе две години. Не е исклучено Црногорците да изберат нивниот претседател и влада да не се од ист политички табор, за повторно да не ја предадат власта во целата земја на една структура.
Црна Гора нема да биде слободна додека не биде независна и од Србија и од Мило Ѓукановиќ. Се чини дека таа се ослободи од второто. А, новиот претседател Милатовиќ сега има задача да им докаже не само на граѓаните на Црна Гора, туку и на своите соседи и сојузници во ЕУ и НАТО дека не е ничија марионета, а најмалку на СПЦ или Србија.
