Научниците предупредуваат дека Арктикот би можел да остане без морскиот мраз една деценија порано од предвиденото - уште еден јасен знак дека климатската криза се развива побрзо од очекуваното.
Една нова студија објавена во вторникот во списанието Nature Communications покажа дека арктичкиот морски мраз може целосно да исчезне во текот на месец септември веќе во 2030-тите. Дури и ако светот денес значително го намали загадувањето од затоплувањето на планетата, Арктикот сепак би можел да има лета без морски мраз до 2050-тите, велат научниците.
Истражувачите ги анализирале промените од 1979 до 2019 година, споредувајќи различни сателитски податоци и климатски модели за да проценат како се променил арктичкиот морски мраз.
Откриле дека падот на морскиот мраз во голема мера е резултат на загадувањето што ја загрева планетата, а претходните модели ги потценуваа трендовите на топењето на мразот на Арктикот.
„Бевме изненадени кога откривме дека Арктикот ќе биде без мраз во текот на летото, без оглед на нашите напори да ги намалиме емисиите, што не се очекуваше“, вели Мин Сон-ки, главен автор на студијата и професор на Универзитетот за наука и технологија Поханг во Јужна Кореја, во изјава за CNN.
Арктичкиот мраз се акумулира во текот на зимата, а потоа се топи на лето, обично достигнувајќи ги најниските нивоа во септември, пред повторно да започне циклусот.
Штом летата на Арктикот ќе бидат ослободени од мраз, акумулацијата на морскиот мраз во постудените сезони ќе биде многу побавна, рече Мин. Колку е потопло, толку е поголема веројатноста дека Арктикот ќе остане без морски мраз во постудената сезона.
Според „патот на повисоки емисии“ - во кој светот продолжува да согорува фосилни горива и нивото на загадување од затоплувањето на планетата продолжува да расте - студијата предвидува дека Арктикот ќе доживее целосно губење на морскиот мраз од август до крајот на октомври пред 2080-тите, рече Мин.
Наодите од студијата се во спротивност со извештајот за состојбата на науката за 2021 година на Меѓувладиниот панел на ОН за климатски промени, во кој се вели дека Арктикот ќе биде „практично без мраз во близина на средината на векот под сценарија за средни и високи емисии на стакленички гасови“.
Оваа нова студија покажува дека тоа би можело да се случи 10 години порано, без оглед на сценаријата за емисија, наведе Мин.
Во текот на изминатите неколку децении, Арктикот се загревал 4 пати побрзо од остатокот од светот, според студијата од 2022 година. Веќе има брзо губење на морскиот мраз во регионот, со намалување на морскиот мраз со стапка од 12,6% по деценија во септември, според НАСА.
Арктикот без летен морски мраз би предизвикал страшни последици ширум светот. Светлиот бел мраз ја рефлектира сончевата енергија од Земјата. Кога овој мраз се топи, тој изложува потемен океан, кој апсорбира повеќе топлина предизвикувајќи дополнително затоплување - процес на повратна информација наречена Арктичко засилување.
Смалувањето на морскиот мраз може да влијае и на глобалното време кое се протега далеку подалеку од Арктикот.
„Мораме многу брзо да се подготвиме за свет со потопол Арктик. Бидејќи се предвидува дека затоплувањето на Арктикот ќе донесе временски екстреми, како што се топлотни бранови, шумски пожари и поплави во северните средни и високи географски широчини, пораното започнување со одмрзнување на Арктикот исто така значи дека ќе доживееме екстремни настани побрзо од предвиденото“, објаснува Мин
Арктикот без мраз може да доведе и до зголемување на комерцијалниот поморски сообраќај со отворање на нови рути, што би имало индиректен ефект. Според минатогодишниот годишен извештај за Арктикот на Националната океанска и атмосферска администрација, зголемувањето на бродскиот сообраќај би довело до поголеми емисии и загадување во регионот.
Мика Рантанен, истражувач во Финскиот метеоролошки институт и главен автор на студијата од 2022 година, изјави за CNN дека студијата објавена во вторникот користела „нова и најсовремена методологија“ за да предвиди кога Арктикот ќе биде без мраз.
„Методологијата е многу внимателна и носи висок степен на доверба во атрибуцијата“, рече Рантанен, кој не бил вклучен во студијата.
„Највпечатливиот резултат не е дека загубата на морскиот мраз се припишува на зголемувањето на стакленички гасови, што веќе беше нашироко познато, туку дека тие предвидуваат дека Арктикот ќе биде без мраз една деценија порано отколку што се мислеше.
Мин рече дека наодите покажуваат дека Арктикот е на работ на „сериозна болест“ и дека регионот достигнал „пресвртна точка“.
„Можеме да го замислиме арктичкиот морски мраз како имунолошки систем на нашето тело кој го штити нашето тело од штетни нешта. Без заштитници, ситуацијата на Арктикот брзо ќе се влоши“, рече Мин, пренесува CNN.
