По големиот инфлациски скок на цените на енергијата по почетокот на војната во Украина во февруари 2022 година, Европа сега се соочува со потенцијално прекумерно снабдување со гас и последователен голем пад на цените. Потребно е да се најдат и поголеми складишни капацитети, пишува Deutsche Welle.
„Како што се приближува летото, Европската Унија се соочува со невообичаена ситуација во средината на најтешката енергетска криза во нејзината историја: има премногу гас“, предупредија Акос Лос и Ира Џозеф, истражувачи од Центарот за глобална енергетска политика на Универзитетот Колумбија.
Минатиот август, цените во Унијата скокнаа на највисоко ниво од 350 евра (380 долари) за мегават-час поради недостигот предизвикан од намалувањето на снабдувањето од Русија, пред да паднат во 2023 година, делумно поради тоа што зимата беше поблага од очекуваното. Острите скокови во 2022 година доведоа до масовна државна интервенција, при што владите на членките на ЕУ издвоија 646 милијарди евра за заштита на компаниите и потрошувачите, според тинк-тенк „Бројгел“.
Без испораките на гас од Русија, европските пазари сега се балансирани поинаку отколку во минатото, што значи дека порастот на побарувачката или нарушувањето на понудата може да има непропорционални последици, вели Камил Липински од Полскиот економски институт (PIE).
Портпаролот на Европската комисија Тим Мекфи потврди за Deutsche Welle дека земјите-членки на ЕУ до ноември ќе мора да ги наполнат своите магацини до 90 отсто капацитет.
Германските капацитети за складирање гас, кои покриваат 22 отсто од вкупниот капацитет за складирање во Унијата, можеа да обезбедат снабдување за целата ЕУ за да се избегнат кратења на клиентите и критичните електрани што користат гас, рече Липински. Но, само ова не е доволно за да се балансираат цените низ ЕУ, па затоа Брисел треба да изгледа многу пошироко.
„Европа треба да искористи што е можно повеќе од капацитетот за складирање под земја на Украина за да ги покрие потенцијалните скокови на побарувачката во зима“, изјави за DW Јакопо Касадеи од тинк-тенкот Energy Aspects.
Во 2020 година, Украина ја усогласи својата регулаторна рамка со ЕУ и ги намали трошоците за складирање гас во домашните магацини за трговците со седиште во ЕУ со намалување на тарифите и царините. Пред два месеци, Ukrtransgaz, оператор за складирање гас, беше сертифициран во согласност со регулативите на ЕУ. Украинскиот пазар нуди и складирање по фиксна цена, со што се избегнуваат флуктуации на пазарот на самото место.
Украинските магацини, кои се во сопственост на државната компанија Naftogaz, имаат вкупен капацитет од 31 милијарда кубни метри во 11 подземни складишта. Капацитетот на украинските складишта за гас го надминуваат само САД и Русија. Украина ги поседува овие капацитети поради нејзината претходна улога како главна транзитна земја за рускиот гас во правец на Европа.
Naftogaz, матичната компанија на Укртрансгаз, вели дека може да понуди десет милијарди кубни метри складишен капацитет за земјите од ЕУ, што е десет отсто додаток на постоечките капацитети за складирање гас во Унијата, кои изнесуваат сто милијарди кубни метри. Ова може да се зголеми на 15 милијарди кубни метри доколку Украина ја врати територијата окупирана од Русија, според Naftogaz.
Околу 25 милијарди кубни метри складишен капацитет, или 80 отсто од вкупниот капацитет за складирање гас на Украина, се наоѓа во западна Украина, во близина на полската и словачката граница.
Уште две милијарди кубни метри се наоѓаат во централна Украина, далеку од борбените линии. Дополнителни четири милијарди кубни метри се поблиску до источните влезни точки за рускиот гас, делумно на окупирана територија. Објектот Верхунска, со капацитет за складирање од 0,4 милијарди кубни метри, се наоѓа во областа Луганск под руска контрола.
Складиштето во регионот на Стрија, јужно од Лавов, е најголемо во Европа и може да складира четири пати повеќе природен гас од најголемата локација во Германија, а експертите велат дека лесно се поврзува со мрежите на ЕУ. Претставници на синдикатот, наводно, размислуваат за објектот, во кој може да се складираат 17,05 милијарди кубни метри гас.
Операторот на системот за пренос на гас во Украина вели дека системот во земјата има над 100 транспортни рути меѓу нејзините капацитети и границите на ЕУ.
„Русија е методична во начинот на кој ја напаѓа инфраструктурата, најмногу за да му нанесе страдање на украинското население, но го одржува својот транзит на гас недопрен. Не сум сигурна дали мисли дека може да го користи во иднина“, рече Ана Микулска Институтот за јавна политика Бејкер при Универзитетот Рајс. Русија сè уште испраќа малку гас преку Украина. Во тешки пазарни услови ова може да стане уште еден начин за притисок врз Европа, додаде Микулска.
Оштетувањето на гасната инфраструктура, губењето на контролата врз одредени објекти и владините забрани за извоз на природен гас во итни случаи се само дел од факторите на ризик со кои се соочуваат европските трговци, се вели во извештајот на Полскиот економски институт.
За складирање гас од трета страна во Украина ќе бидат потребни јавни гаранции за комерцијалните компании да користат државни капацитети, според експертите од Центарот за глобална енергетска политика.
Еден од нивните предлози е во сето ова да се вклучи и Европската банка за обнова и развој. Заемодавачот може да обезбеди гаранции за покривање на политички и воени ризици. Но, од банката изјавија за ДВ дека е премногу рано да се објават какви било детали.
Тим Мекфи потврди дека Европската комисија разгледува како гаранциите издадени од јавните институции би можеле да „покријат“ соодветно осигурување за природен гас складиран во Украина. Но, времето е кратко.
