СТАРТ 3 е последниот преживеан договор од напорите по ерата на Студената војна за да се избегне нуклеарна апокалипса.
Русија го суспендира учеството во клучниот договор за намалување на нуклеарното оружје со САД, објави денеска претседателот Владимир Путин. Тој го наведе неуспехот на Вашингтон да го задржи својот удел во зделката и неговото продлабочено учество во конфликтот во Украина.
Договор СТАРТ 3 е последниот преживеан остаток од напорите на САД и СССР да го спречат нуклеарното уништување со прифаќање на ограничувањата на нивниот арсенал и градење меѓусебна доверба.
СТАРТ е кратенка за „Договор за намалување на стратешкото оружје“ (START - Strategic Arms Reduction Treaty) и првично беше име на документ потпишан од американскиот претседател Џорџ Х.В. Буш и советскиот лидер Михаил Горбачов во 1991 година.
Тоа беше дел од деценискиот напор на двете суперсили да постават ограничувања на бројот на стратешки нуклеарни оружја што ги поседуваат на начин што нема да даде предност на ниту една страна.
Истиот процес го произведе Договорот за антибалистички ракети (АБМ) од 1972 година, кој ги заштити способностите за одвраќање со ограничување на употребата на ракетни пресретнувачи, и Договорот за нуклеарни сили со среден дострел (ИНФ) од 1987 година, кој забрани ракети со нуклеарен капацитет со помал дострел за намалување на тензиите во Европа.
СТАРТ 3 е најновиот наследник на договорот за нуклеарно намалување, потпишан за време на администрацијата на Барак Обама.
Договорот поставува ограничување на нуклеарните уреди и средствата за нивна испорака, вклучително и ICBM (интерконтинентални балистички ракети), SLBM (балистички ракети лансирани од подморница) и бомбардери со долг дострел, кои страните може да ги поседуваат и распоредуваат. И покрај тоа, САД и Русија сепак остануваат најголемите нуклеарни сили во светот.
Договорот, исто така, им дава на страните привилегија да ги проверуваат меѓусебните воени локации за да ја потврдат усогласеноста.
Голем дел од она што СССР и САД го создадоа во име на стратешката стабилност, оттогаш е искоренето.
Американскиот претседател Џорџ Буш ја повлече својата земја од Договорот за ABM, тврдејќи дека САД треба да се бранат себеси и Европа од „нечесните држави“ - Иран и Северна Кореја. Во очите на Москва, локациите за лансирање на пресретнувачите што подоцна ги изградија САД во Источна Европа се голема закана, бидејќи тие потенцијално би можеле да се користат за истрелување крстосувачки ракети против Русија.
Договорот за ИНФ беше укинат од американскиот претседател Доналд Трамп, кој тврдеше дека Русија го прекршила и дека го ограничила Пентагон во нејзината конфронтација со Кина. Тој, исто така, го уништи договорот за Отворено небо, кој им овозможи на земјите-членки, вклучително и САД и Русија, да вршат инспекции со прелетувања за да го следат военото распоредување.
Администрацијата на Трамп имаше намера да дозволи истекување на СТАРТ 3, но изборната победа на Џо Бајден му овозможи да го обнови до 2026 година.
Друг клучен воен договор во кој беа вклучени САД и Русија, Договорот за конвенционални вооружени сили во Европа (ЦФЕ) од 1990 година, беше де факто завршен на иницијатива на Москва, откако таа го суспендираше учеството во 2007 година. Руската влада го наведе проширувањето на НАТО во Европа како кршење на духот на договорот.
За време на конфликтот во Украина, САД и Русија меѓусебно се обвинуваа дека не ги олесниле инспекциите според СТАРТ 3. НАТО скокна на вагонот на Вашингтон претходно месецов со формална изјава во која ја осуди Москва за наводни прекршувања.
Додека Путин ја објавуваше одлуката за формално суспендирање на учеството, тој го обвини НАТО дека ѝ помага на Украина да врши напади со беспилотни летала на руските аеродроми каде што се наоѓаат бомбардери со долг дострел. Со оглед на тоа што Вашингтон се стреми кон „стратешки пораз“ на Русија, нема смисла да се држиме до Договорот, рече тој.
Рускиот лидер додаде дека арсеналот на Обединетото Кралство и Франција ќе треба да се земе предвид во секој иден договор за намалување на нуклеарното оружје.
