Турција денеска ја одбележува стогодишнината од постотоманската република со малку пригушени прослави кои ќе се одржат во сенка на ескалацијата на израелската војна со милитантите на Хамас во Газа. Претседателот Реџеп Тајип Ердоган ќе биде во центарот на еднодневните настани на кои ќе му оддадат почит на основачот на секуларната република, но и ќе ги истакнат достигнувањата на партијата на Ердоган со исламски корени, која владее со Турција од 2002 година.
Ердоган и турскиот командант од времето на Првата светска војна Мустафа Кемал Ататурк станаа темелни фигури на модерната турска држава. Ататурк се слави во турското општество поради протерувањето на напаѓачките сили и изградбата на сосема нова нација на урнатините на паднатата Отоманска империја по Првата светска војна.
Турција беше формирана како западно ориентирана нација која ја отстрани религијата од државните институции и се обиде да создаде нов модерен идентитет од своите безброј етнички групи. На крајот, таа стана горд член на одбранбената алијанса на НАТО предводена од САД и светилник на демократските надежи на Блискиот Исток.
Но, социјалната и геополитичката трансформација на Ататурк на мнозинската муслиманска нација создаде поделби што ја оптоваруваат турската политика до ден-денес. Ердоган го искористи ова со тоа што ја донесе својата конзервативна Партија на правдата и развојот (АКП) на власт, победувајќи ја левичарската Републиканска народна партија (ЦХП) основана од Ататурк.
Поголемиот дел од изминатата деценија помина на тестирање на границите на секуларната традиција на Турција, како и нејзините врски со Западот. Овие спротивставени сили ќе бидат јасно видливи бидејќи Ердоган го започнува денот со оддавање почит на Ататурк и го завршува со славење на достигнувањата на Турција за време на неговиот мандат како премиер и претседател.
Прославата во неделата беше делумно засенета од се пожестоките напади на Ердоган врз Израел поради неговиот одговор на нападите на Хамас на 7 октомври. Милитантите убија 1.400 луѓе во Израел и зедоа 230 заложници во ненадејниот напад што израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху го нарече најлош „од Холокаустот“.
Израел возврати со жестоки воздушни напади и копнена офанзива за која Министерството за здравство на Газа, кое го води Хамас, вели дека однело повеќе од 8.000 животи. Турската државна телевизија го прекина емитувањето на концерти и други свечености поради „алармантната човечка трагедија во Газа“.
Долгогодишното застапување на палестинските права на Ердоган го претвори во херој во големи делови од муслиманскиот свет. Според неговите тврдења, 1,5 милиони луѓе се собраа на пропалестинскиот митинг во саботата во Истанбул, кој на крајот го засени телевизиското покривање на стогодишнината.
Ердоган ја обвини израелската влада дека се однесува како „воен злосторник“ и окупаторска сила и дека се обидува да ги „искорени“ Палестинците. Неговите зборови го поттикнаа Израел да објави повлекување на својот дипломатски персонал и ревизија на односите. Таа дипломатска криза дополнително го сврти вниманието од годишнината на Турција кон начинот на кој Ердоган се справува со глобалните работи.
Турција мина низ турбулентен период во односите со своите западни сојузници откако Ердоган го преживеа неуспешниот обид за државен удар во 2016 година за кој го обвини муслимански проповедник со седиште во САД. Предавачот на Универзитетот Кадир Хас во Истанбул, Соли Озел, смета дека пропалестинскиот митинг во сабота е дел од премолчените напори на Ердоган да ја поткопа секуларната визија на Ататурк.
„Зарем (тој митинг) не можеше да чека до следната недела? Стогодишнината доаѓа само еднаш во векот“, рече Озел. Истражувањето на Метропол покажа дека ваквите настапи на Ердоган имаат пропусница само кај исламското конзервативно јадро на неговите поддржувачи, а не и кај пошироката јавност.
Истражувањето покажа дека само 11,3 отсто од испитаниците велат дека „го поддржуваат Хамас“. 34,5 отсто рекле дека Турција треба да остане „неутрална“, додека 26,4 отсто сметаат дека треба да посредува.
