Туристите се враќаат во Хрватска откако пандемијата го десеткуваше нејзиниот клучен туристички сектор, но земјата на јадранскиот брег има проблем: ѝ недостигаат работници кои ќе се грижат за големиот број посетители, пишува француската новинска агенција AFP.
Поради хроничен недостиг на работници во туризмот, Хрватска регрутира луѓе во соседните балкански земји, па дури и во Азија. Ова е проблем со кој се соочуваат другите популарни туристички дестинации во Европа - Франција, Шпанија и Грција - по укинувањето на ограничувањата за ковид.
Но, Хрватска, позната по своето идилично крајбрежје со повеќе од илјада острови и островчиња, се бори со него со години, а ситуацијата се влоши по пандемијата.
Според официјалните проценки, оваа година туристичката индустрија би можела да има недостиг од 10.000 работници.
„Состојбата е загрижувачка“, вели Станислав Бришкоски, сопственик на ресторан во Ровињ и претседател на Еснафот на угостители.
Хрватска очекува туристичко закрепнување: таа веќе прими речиси три милиони посетители во првите пет месеци од оваа година, речиси три пати повеќе од минатата година, што е добар знак за шпицот на летната сезона во јули и август.
Земјата со 3,8 милиони жители беше домаќин на рекордни 21 милион посетители во 2019 година.
„Желбата за патување е голема... туристи ќе дојдат“, рече Вељко Остојиќ, директор на Хрватското туристичко здружение. Туризмот е важен извор на приход за Хрватска и сочинува една петтина од економијата. Остојиќ рече дека рекордот од 2019 година може да биде соборен, освен ако војната во Украина не ескалира. Но, на секторот му требаат работници.
Откако Хрватска влезе во Европската Унија во 2013 година, повеќе од 250.000 Хрвати ја напуштија земјата во потрага по подобар живот во Германија, Австрија или Ирска. Локдаун мерките поради пандемијата ги принудија работниците во угостителството и туризмот да бараат работа во други сектори во кои на крајот останаа бидејќи добиваа подобри плати и работно време.
Минатата година Хрватска ги укина квотите за странски работници со прифаќање на најголем број работници од соседните балкански земји кои не се членки на ЕУ и Азија. До јуни издаде повеќе од 51.000 работни дозволи за странци, главно во градежниот сектор, а потоа угостителството и туризмот. Тоа е речиси двојно повеќе отколку во истиот период во 2021 година, а оваа година се очекува да бидат издадени речиси 100.000 дозволи.
„Да се работи овде во Европа е можност која се нуди еднаш во животот“, вели Џејмс Пепито (32), градинар во кампот Мон Перин во близина на Ровињ. Филипинецот, кој работеше во Оман и Катар пред да пристигне во Хрватска пред две години, се надева дека ќе остане уште една година.
„Имам добро искуство, затоа се уште сум во Хрватска“, вели тој, фалејќи ја платата, времето и добрите колеги.
Pinoy 385, филипинска агенција за вработување, најде работа за Пепито и 1.700 други луѓе. Уште 500 треба да се вработат до крајот на годината како готвачи, собарки, келнери и пекари.
„Треба да разбереме дека недостигот од работници не е само актуелен туку и долгорочен проблем и соодветно да планираме вработување“, рече сопственикот на агенцијата Стјепан Јагодин. Давид Трајановиќ, 21-годишен Србин кој работи како келнер во ресторан, како причини поради кои работи во Хрватска наведе „подобра плата отколку дома, малку добра забава, лето, море“.
Додека странските работници пополнуваат работни места, упатените во туристичката индустрија велат дека треба да се обидат да ги привлечат и Хрватите. Бришкоски, сопственик на ресторан во Ровињ, рече дека владата треба да ги промовира стручните училишта, кои сега имаат помалку ученици од порано, за да ги едуцираат младите за туристички професии.
Наташа Кацар, директорка на агенцијата за вработување во туризмот, рече дека младите имаат различна ментална структура. Доколку се исполнат нивните услови и цели, луѓето брзо ги менуваат работните места, а тоа се случува и во туризмот“, вели Кацар.
Таа додаде дека и работодавачите треба да се прилагодат на ситуацијата и да обезбедат подобри услови за работа. Кој дава пристојна плата и добри услови, нема проблем да најде работници“, вели таа.
Марин Медак, кој вработува 60 луѓе, вклучително и девет Филипинци во неговите два ресторани во Загреб, верува дека општите работни услови се многу поважни од парите.
Угостителските работници очекуваат нормални услови за работа, не премногу прекувремени часови, нормални смени, не прекумерна работа, пристојна плата“, вели Медак, поранешен претседател на Националната асоцијација на угостители.
