Како што пишува Deutsche Welle, не се работи само за гасот што пристигнува во Австрија и Унгарија, туку огромни пари заработуваат и европските компании - со препродажба на течен и евтин руски гас. Дали тоа ѝ треба на Европа?
Не е спорно дека по рускиот напад врз Украина, Европската Унија драстично ја намали и својата зависност и количината на руски гас што до неа доаѓаше преку гасоводи: таа беше околу 40% во 2021 година, а веќе во 2023 година падна на само 8%.
Но, како што предупредува Бенџамин Хилгенсток од Економското училиште во Киев, увозот на руски гас во Европа „никогаш не бил санкциониран: тоа беше доброволна и мудра одлука на членовите да го диверзифицираат снабдувањето и да не бидат жртва на руска уцена“.
Со оглед на тоа дека не е забранет, увозот на руски гас всушност драстично расте - но течен гас. Русија веќе стана втор најголем извор на LNG со 15,5 милиони тони во 2023 година, цели 40% повеќе од рускиот течен гас што пристигна во 2021 година. Што е уште полошо, откако минатогодишниот увоз беше одреден забавен и според информациите од првиот квартал од оваа година повторно расте со стапка од околу 5% годишно, а тука предничат главните увозници на ЛНГ во Европа, Франција, Шпанија и Белгија, преку кои доаѓаат 87% од таквиот гас.
И тука не се соодветни оправдувањата од „ладните станови на Европејците“: „Многу руски течен гас што пристигнува во Европа е само за препродажба“, вели Хилгенсток. Затоа што Русија, кога не може да користи гасоводи, сè повеќе го преработува својот гас во течен гас и евтино го нуди на пазарот.
„Тоа нема никаква врска со потребата на Европејците за гас, туку само европските компании заработуваат со извоз на руски LNG. Според информациите од Центарот за истражување на енергија и чист воздух (CREA), со седиште во Финска, целиот 22% од течниот гас што пристигнува во Европа од Русија повторно бил продаден на светскиот пазар во 2023 година, а Петрас Катинас од тој Центар објаснува на нас дека купувачи се главно државите Азија.
„Навистина треба да го забраниме рускиот течен гас од европските пристаништа. Мислиме дека тој нема значајна улога во снабдувањето на Европејците или може релативно лесно да се компензира со гас од други извори“, смета Хилгенсток.
Пред сè, балтичките земји, како и Шведска и Финска, се за ваква европска забрана, дотолку повеќе што Русија - преку ваквиот бизнис со европските компании, дури и ги проширува своите капацитети за течен гас како што е Arctic LNG2, UST Luga LNG терминал и фабрика во Мурманск, како што објави Bloomberg.
Сепак, Агенцијата за соработка на енергетските регулатори на Европската Унија (ACER), со седиште во Љубљана, неодамна го повтори ставот на ЕУ дека увозот на течен гас од Русија треба „постепено да се намалува“ за да се спречи „енергетски шок“. Но, причината е повеќе што Русија сè уште има сигурни партнери во Европа, не само во „бизнисот“ со течен гас, туку и со гасот што пристигнува преку гасоводи. Додуша, гасоводот „Северен поток“ беше уништен, гасоводот Јамал што минува низ Белорусија веќе не се користи, но гасот од гасоводот низ Украина сè уште пристигнува во хабот Баумгартен.
Бидејќи Австрија е сè уште цврсто во рацете на руски Газпром: минатиот декември, 98% од гасот на австриските потрошувачи сè уште доаѓа од Русија, а австрискиот енергетски концерн OMV признава дека „сака да го раскине“ договорот за снабдување со кој Австрија се обврза за купување руски гас до 2040 година, но да се бараат „правни можности“ за тоа.
Слично е и во Унгарија: сè уште увезува огромни количини руски гас, а иако неодамна потпиша договор со Турција за користење на турскиот гасовод Туркстрим, експертите предупредуваат дека тој гас всушност доаѓа од Русија. Бидејќи причината за ваквата одлука на Будимпешта е нешто сосема друго: Украина најави дека повеќе нема да го продолжува договорот за пренос на руски гас преку нејзина територија, а постоечкиот договор истекува на крајот на оваа година.
Бидејќи во принцип, Европската Унија одлучи дека сака да биде целосно независна од рускиот гас до 2027 година, а Хилгенсток тој рок го смета за „реален“.
Тој смета дека ЕУ треба да престане да ја полни касата на Москва со купен гас од сопствен кредибилитет, а пред се секако има профитабилен бизнис со течен гас, каде што дури и големите земји увозници, Шпанија и Белгија, би можеле да направат нешто околу тоа.
Но, во спротивно, тој не е особено убеден дека нешто важно ќе се случи во блиска иднина, особено затоа што Унгарија ќе го преземе претседавањето со Унијата во втората половина на оваа година. А нејзиниот премиер веќе неколку пати докажа дека сè што може да му наштети на Кремљ во никој случај не е негов прв приоритет.
