Ричард Вајсман, професор по психологија од Универзитетот во Хертфордшир, даде примери и објасни како во интервју за порталот sciencefocus.com.
BBC имаше намера да направи експеримент - да интервјуира политичари: некои ќе лажат, а некои ќе ја кажат вистината. Од телевизиската публика би се очекувало лично да процени - кој лаже, а кој не. Сепак, ниту еден политичар не се согласи на оваа соработка.
„Стапивме во контакт со познат политички новинар - двапати беше интервјуиран и секој пат го прашуваа за неговиот омилен филм. Еднаш излажа, а еднаш ја кажа вистината“, ја започнува приказната психологот.
„Завршивме со околу 30.000 повици и она што го видовме е дека јавноста го направи истото на ТВ како и во лабораториските експерименти - не можеа да откријат кога лажеше“, вели професорот по психологија Ричард Вајсман.
Меѓутоа, кога транскриптот бил ставен на радио, способноста на публиката да ја препознае лагата драстично се зголемила.
„Визуелните знаци се многу контролирани. Како гестикулираме, се насмевнуваме и изгледаме е под наша контрола. Кога ќе се фатите за зборовите што ги кажуваме и како ги кажуваме, тоа не е нешто за што многу размислуваме. И тука доаѓа пробивот. Затоа луѓето, кога го отстранивме визуелниот дел, можеа да препознаат кој лаже, а кој ја зборува вистината“, вели Ричард.
Исто така, треба да се истакне дека воспоставеното мислење: „Луѓе што гледаат настрана - тоа се луѓе што лажат“, всушност е мит.
„Тоа е најголемиот мит во светот на психологијата, тестиран безброј пати. Вознемирените луѓе гледаат настрана, срамежливите гледаат настрана, оние кои забораваат нешто и се обидуваат да запомнат, го прават тоа. Таквото етикетирање е погрешно.“
Движењата на телото, вели тој, немаат многу врска со патолошкото лажење. Клучот секогаш лежи во начинот на кој е раскажана приказната и гласот.
„Барајте двоумење, поголемо растојание помеѓу крајот на прашањето и почетокот на одговорот, недостаток на детали. Лажењето е когнитивно тешко. Во лажењето, треба да размислите што знае личноста, што ќе се вклопи во приказната, што веќе ви кажале. Тие работи го оптоваруваат умот, а гласот и текот на приказната секогаш го оддаваат тоа“, објаснува Вајсман.
