Најраните познати египетски хиероглифски списи се појавиле целосно формирани, или затоа што биле развиени на расипливи материјали кои сега се изгубени, или затоа што биле брзо „измислени од непознат гениј“.
Со илјадници години, древните Египќани испишувале хиероглифи на гробници, папируси и, во некои случаи, на пирамиди.
Но, кога биле измислени овие хиероглифи? Истражувањата покажуваат дека тие се појавиле пред околу 5.200 години, во исто време кога во Месопотамија бил измислен друг систем на пишување, наречен клинесто писмо.
„Германските ископувања во Абидос во Египет открија хиероглифски натписи кои датираат од приближно 3.200 п.н.е.“, изјави за Live Science Џејмс Ален, почесен професор по египтологија на Универзитетот „Браун“.
Слично на тоа, Лудвиг Моренц, професор по египтологија на Универзитетот во Бон, Германија, изјави за Live Science дека египетските хиероглифи се создадени „околу 3.300/3.200 п.н.е.“.
Ален вели дека хиероглифскиот систем на почетокот се чини дека е прилично целосно формиран, или затоа што неговите почетоци биле испишани на расипливи материјали кои не преживеале, или затоа што бил измислен од непознат гениј.
Зошто се измислени хиероглифите е извор на дебата, напиша Марк Ван Де Мироп, професор по историја на Универзитетот „Колумбија“, во второто издание на неговата книга „A History of Ancient Egypt ~ ca. 3000-323 BC“ (Кратка историја на Древниот Египет ~ околу 3000-323 п.н.е.) (John Wiley & Sons Ltd., 2021).
Во времето кога биле измислени хиероглифите, Египет се обединувал во една држава и администрацијата можеби била причината за нивниот изум.
„Логично е дека состојбата со големината и сложеноста на Египет бара флексибилен сметководствен систем кој може да складира информации за природата на стоките, нивното количество, потекло и дестинација, луѓето задолжени за нив и датумот на трансакцијата, пишува Ван Де Мироп во својата книга.
Друга теорија е дека хиероглифите биле измислени за да помогнат во славењето на боговите и кралот, пишува Ван Де Мироп, истакнувајќи дека некои рани резби што прикажуваат кралеви содржат хиероглифи.
„Глорификацијата на кралот можеби била една од движечките сили зад пронајдокот на пишувањето“, напиша тој.
Египќаните создале хиероглифи во исто време кога било измислено клинесто писмо во Месопотамија. Кој систем бил прв измислен е тема на дебата меѓу научниците.
Ален тврди дека прво биле измислени египетските хиероглифи, велејќи дека најраните записи со клинесто писмо датираат од околу 2.900 година п.н.е.. Сепак, многу научници не се согласуваат.
На пример, Орли Голдвасер, професор по египтологија на Хебрејскиот универзитет во Ерусалим напишал дека клинестото писмо веројатно прво било развиено.
„Врз основа на достапните докази, најверојатно се чини дека пишувањето е родено во Месопотамија“, пишува Голдвасер во едно поглавје од „Pharaoh's Land and Beyond: Ancient Egypt and Its Neighbours“ (Земјата на фараонот и понатаму: Древниот Египет и неговите соседи) (Oxford University Press, 2017).
Во двата случаја, клинестото писмо и хиероглифите се сосема различни, а двата система се чини дека се развиле независно еден од друг.
„Клинестото писмо и хиероглифите се премногу различни за еден да може директно да влијае на другиот. Карактерите со клинесто писмо претставуваат цели зборови или слогови, додека хиероглифите претставуваат зборови или поединечни согласки и не претставуваат самогласки“, забележува Ален.
Иако имало одреден контакт меѓу луѓето од Египет и Месопотамија, хиероглифите биле развиени во долината на Нил, вели Моренц. Голдвасер пишува дека иако двата система се сосема различни, можно е пронајдокот на клинесто писмо во Месопотамија да помогнал да се инспирираат Египќаните да измислуваат хиероглифи.
Последниот познат египетски хиероглифски натпис датира од 394 година од новата ера, според Универзитетот „Мемфис“ во Тенеси. Во тоа време, во Египет се користеле и други системи за пишување, како што е коптскиот. Знаењето за читање и пишување хиероглифи се изгубило и дури во XIX век кога францускиот ориенталист Жан-Франсоа Шамполион ги дешифрирал хиероглифите тие повторно почнале да се читаат.
