Меѓу складиштата на блескавите златни богатства од ибериското бронзено време, неколку предмети можеби се најскапоцени од сите. Тапата нараквица и 'рѓосаната шуплива хемисфера украсена со злато не се ковани од метал ископан од почвата, туку од железо од метеорити што паднале од небото.
Откритието, предводено од сега пензионираниот шеф на конзервација во шпанскиот Национален археолошки музеј, Салвадор Ровира-Љоренс, сугерира дека технологијата и техниките за обработка на метал во Иберија пред 3.000 години биле многу понапредни отколку што мислевме.
Богатството Виљена, како што е познато складиштето од 66 претежно златни предмети, е откриено пред повеќе од 60 години, во 1963 година, во денешен Аликанте во Шпанија, и оттогаш се смета за еден од најважните примероци на златни шредмети од бронзеното време на Пиринејскиот Полуостров, но и во цела Европа.
Сепак, било донекаде тешко да се одреди староста на колекцијата поради два предмета: мала, шуплива хемисфера, за која се смета дека е дел од жезло или држач од меч; и една нараквица слична на торк. И двата имаат изглед што археолозите го опишаа како „железен“ - односно се чини дека се направени од железо.
На Пиринејскиот Полуостров, железното време, кога стопеното земско железо почнало да ја заменува бронзата, започнало дури во 850 година п.н.е.. Проблемот е што златните материјали се датирани помеѓу 1500 и 1200 п.н.е.. Затоа, наоѓањето на локацијата на железните артефакти во контекст на богатството од Виљена беше нешто како загатка.
Но, железната руда од Земјината кора не е единствениот извор на ковано железо. Низ светот има голем број железни артефакти од пред железното време, кои се исковани од материјал од метеорит. Можеби најпозната е метеоритската железна кама на фараонот Тутанкамон, но има и други оружја од бронзеното време направени од овој материјал, кои биле многу ценети.
Постои начин да се направи разлика: железото од метеоритите има многу поголема содржина на никел од железото ископано од почвата на Земјата. Така, истражувачите добија дозвола од Општинскиот археолошки музеј во Виљена, во кој се наоѓа колекцијата, внимателно да ги тестираат двата артефакта и да утврдат колку никел содржат.
Тие внимателно земале примероци од двата артефакта и го подложиле материјалот на спектрометрија на масата за да го одредат нивниот состав. И покрај високиот степен на корозија, кој го менува елементарниот состав на артефактот, резултатите силно сугерираат дека и хемисферата и нараквицата се направени од метеоритско железо.
Ова уредно ја разрешува дилемата за тоа како двата артефакта се вклопуваат со остатокот од колекцијата: направени се околу истиот временски период, датирани од околу 1400 до 1200 п.н.е..
„Достапните податоци сугерираат дека капата и нараквицата од Виљена во моментов би биле првите две парчиња што му се припишуваат на метеоритско железо на Пиринејскиот Полуостров“, пишуваат истражувачите во нивниот труд, „што е компатибилно со доцната бронзена хронологија пред почетокот на широко распространетото производство на земско железо“.
Сега, бидејќи предметите се доста кородирани, резултатите не се убедливи. Но, постојат понови, неинвазивни техники кои би можеле да се применат на предметите за да се добие подетален сет на податоци за да се зацврстат наодите, вели тимот.
Наодите беа објавени во Trabajos de Prehistoria, пишува Science Alert.
