Рускиот град Тољати со генерации е синоним за фабриката за автомобили AvtoVAZ која го произведува најпознатиот руски автомобил Lada.
Но, додека Западот воведува сè повеќе санкции кон Русија поради воената акција во Украина, работниците на Толјати и AvtoVAZ се соочуваат со тешки времиња.
Собрани во мал стан во областа Автозаводски, која опкружува голема фабрика, неколку работници од синдикатот Јединство рекоа дека се загрижени за својата иднина.
„Ова е фабрички град. Сите овде работат или во фабриката или во полиција“, рече Александар Калинин (45), кој 15 години работи на товарен лифт во AvtoVAZ.
AvtoVAZ е основан во 60-тите за да ја покрие зголемената побарувачка во Советскиот Сојуз за достапни автомобили, а нејзиниот главен производ Lada стана надалеку познат по својата едноставност и издржливост. Фабриката е основана во градот Ставропол, на околу 780 километри југоисточно од Москва, кој беше преименуван во Тољати по италијанскиот комунистички политичар Палмир Тољати.
Фабриката ја преживеа економската криза по распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година и на крајот беше преземена од француски Renault.
„За Тољати оваа фабрика е сè. Целиот град е изграден околу неа“, вели 33-годишната Ирина Мјалкина, која 11 години работи во магацинот за резервни делови.
„Кога почнав, бев полна со ентузијазам, се надевав на добра плата, сè уште се надевам“, рече таа со тажна насмевка.
Повеќето производни линии престанаа да работат откако Москва ја нападна Украина на 24 февруари, а поради санкциите повеќе не може да набавува делови од странство. Работниците се на платен одмор и земаат две третини од платата, што за Мјалкина значи 13.000 рубли (152 евра) наместо 20.000 рубли (околу 240 евра).
Цените на храната и другите основни потреби вртоглаво растат како и насекаде во Русија.
„Луѓето се нервозни“, вели таа.
Со купувањето на AvtoVAZ, Renault инвестираше милијарди евра во фабриката, но и сериозно го намали бројот на работници, со што останаа помалку од 40.000 од претходните 70.000.
„Имаше многу проблеми со заминувањето на работниците, но сепак имаше јасен позитивен тренд“, изјави Андреј Јаковлев, директор на Институтот за истражување на индустријата и пазарот на московскиот Економски факултет.
Сега неговата иднина е под знак прашалник бидејќи Renault, под голем притисок да ја бојкотира Русија, размислува дали да се повлече од фабриката. Никој од компанијата не сакаше да разговара со AFP, па дури и на новинарите не им беше дозволено да го обиколат музејот на Lada во Тољати за време на неодамнешната посета.
Кога AFP снимаше во близина на фабриката, обезбедувањето на AvtoVAZ повика полиција која ги испраша новинарите и ги ослободи по неколку часа. Работниците во фабриката мораа да одат на тринеделен летен одмор во април, додека Renault размислуваа кои опции им се достапни.
Многу работници веќе мораа да најдат друга работа, како Леонид Јемчанов (31), механичар кој сега работи и како обезбедување за да го прехрани семејството.
„Јас сум единствениот во семејството што работи. Имам две деца, сопругата е на породилно. Морам да работам две работи, но и тоа не е доволно“, рече тој.
Доколку AvtoVAZ не ја преживее кризата, нејзиниот колапс за Русија би значел крај на индустриската ера.
Во подземна гаража во Тољати, двајца мажи во стари работни одела работат на црвена Lada Niva од 80-тите, легендарно возило со погон на четири тркала.
„Од детството, целиот мој живот е врзан за фабриката“, рече еден од механичарите, Сергеј Диогрик.
„Сите наши роднини во Тољати работеа во фабриката и јас работев таму. Немав избор, сè е поврзано со таа фабрика“, додаде тој.
43-годишниот Сергеј го основал и го води Историскиот клуб Lada, кој ги собира обожавателите на советскиот автомобил од целиот свет.
„Тоа беше силен производител. Рекордот во раните 80-ти беше 720.000 автомобили годишно“, рече тој.
Минатата година таму беа произведени околу 300.000 автомобили.
„Беше модерно да се дојде овде. Сега е модерно младите да одат во Москва или на друго место“, додаде тој.
Тој рече дека се обидува да ја задржи надежта, истакнувајќи дека фабриката и нејзините работници веќе ги преживеале економските тешкотии во 90-тите. „Русин кој ги преживеа 90-тите, особено во Тољати, ќе се снајде и сега, сè ќе биде во ред“.
