Генетските студии на вошките откриваат дека овие паразити ги придружувале луѓето со милиони години.
Историјата на вошките е нераскинливо поврзана со историјата на нивните домаќини, вклучително и нас. Во 2022 година, истражувањето објавено во списанието Nature откри дека потеклото на овие паразити е поврзано со заеднички предок, кој живеел пред десетици милиони години.
Сега една нова студија објавена во списанието PLOS One откри до кој степен овие паразити не само што ги придружувале луѓето и нашите предци со милиони години, туку и еволуирале заедно со нас низ историјата. „Преку генетска анализа на човечки вошки, истражувачите откриле дека има најмалку две лоза на овие паразити и дека мешањето меѓу нив не било често“, пишува.
„Луѓето не живеат под стаклено ѕвоно, така што вошките се дел од нашите животи и нашата историја“, вели Марина Аскунс за The New York Times, еволутивен генетичар од Министерството за земјоделство на САД и автор на новата студија.
Проблемот е што фосили од вошки не се вообичаени, а нивната ДНК содржи многу важни индиции. Поради оваа причина, анализата на генетскиот материјал им помага на ентомолозите да го изградат семејното стебло на овие паразити.
И што ни кажуваат гените? Дека во светот на вошките, најблискиот роднина на еден вид се совпаѓа со оној на неговиот домаќин. На пример, пред 20 години, една студија спроведена на Универзитетот во Флорида покажа дека човечките вошки се тесно поврзани со оние што живеат во крзното на шимпанзата, нашите најблиски роднини.
Со други зборови, тие се со нас од почетокот на нашето постоење. Една студија објавена во 2004 година заклучи дека птиците и вошките еволуирале пред милиони години. Авторот, Торстен Ваплер, објаснува за National Geographic дека овие инсекти се појавиле во доцниот тријас по појавата на домаќините 'рбетници со крзно или пердуви.
Потоа, за време на јура се диверзифицирале и специјализирале. „Примитивните вошки можеле да живеат на раните птици или диносаурусите со пердуви“, објаснува Ваплер. „Со брзата диверзификација на модерните лоза на птици и можеби цицачи и последователните или придружните трансфери на други домаќини, модерните лози на вошки брзо се ширеле“.
Во една неодамна објавена студија, Аскунс и нејзиниот тим отидоа понатаму: ја анализираа ДНК на 274 вошки собрани од луѓе од различни делови на светот и заклучија дека постојат две главни лози: едната потекнува од Африка и Азија, а другата од Европа. Нивните траектории се поврзани со моделите на миграција на луѓето.
Не само тоа, овие големи семејства ретко се мешале едни со други, освен во некои ограничени популации на американскиот континент.
„Поголемиот дел од досегашната работа на човечки вошки е направена со митохондријални маркери“, објаснува Аскунс за шпанскиот National Geographic. „Моравме да знаеме што се случува на нуклеарно ниво. Главниот заклучок е дека откривме присуство на два различни генетски групи, со докази за хибридизација уште од модерното време, најмногу во Америка, што го толкуваме како знак на контакт помеѓу вошките кои потекнуваат од Индијанците и вошките од популациите кои пристигнувале од Европа“.
На пример, истражувачите откриле блиска врска помеѓу вошките од Централна Америка и Монголија, што веројатно значи дека азиските популации кои го преминале Беринговиот Проток пред околу 20.000 години донеле нова лоза со нив, хипотеза за која истражувачите се надеваат дека ќе биде потврдена во иднина со анализа на генетско секвенционирање на паразити од Источна Азија.
„Без оглед на идните заклучоци, истражувањето е уште еден доказ за корисноста на анализата на вошки во следењето на историјата на човештвото“, истакнува Аскунс.
