Дрвена плоча испишана со недешифрирано писмо ронгоронго од Рапа Нуи (Велигденски Остров) датира од XV век, долго пред доаѓањето на Европејците. Овој ран датум сугерира дека народот Рапа Нуи измислил сопствено писмо без европско влијание.
Дрвена плоча испишана со недешифрираното писмо ронгоронго од источниот пацифички остров Рапа Нуи, исто така наречен Велигденски Остров, е пред доаѓањето на Европејците таму, што ја зголемува можноста писмото да е еден од ретките независно измислени системи за пишување.
Дрвото од една од четирите ронгоронго плочи сочувани во колекцијата во Рим датира помеѓу 1493 и 1509 година - повеќе од 200 години пред првото регистрирано пристигнување на Европејците на островот во 1720-тите, според новото истражување објавено на 2 февруари во списанието Scientific Reports.
Силвиа Ферара, водечки автор на студијата и филолог на Универзитетот во Болоња, Италија, изјави за Live Science дека резултатите ја поддржуваат идејата дека ронгоронго е оригинален изум на жителите на островот Рапа Нуи и не е под влијание на писмото што го виделе како Европејците го користат.
Сложените ронгоронго глифи изгледаат сосема поинаку од кое било европско писмо, што дополнително ја поддржува идејата дека јазикот се развивал независно.
„Историски гледано, ако позајмите систем за пишување, тогаш го држите што е можно поблиску до оригиналот“, рече таа.
Рапа Нуи, лоциран на речиси 3.800 километри од брегот на Чиле, бил населуван од луѓе помеѓу 1150 и 1280 година. Иако Европејците пристигнале во XVIII век, не забележале локално писмо засновано на глифи сѐ до 1864 година, кое денес постои на само 27 дрвени објекти од кои ниту еден не е на островот. Католичките мисионери зеле четири од овие табли во 1869 година и му ги испратиле на епископот на Тахити, кој подоцна ги испратил во Европа.
Ферара и нејзините колеги направиле радиокарбнско датирање на мали примероци од четири ронгоронго таблети кои ги држи Собранието на католички калуѓерки со седиште во Рим. Датумите на радиојаглерод сугерираат дека три од плочите биле направени од дрвја соборени во XVIII или XIX век, но датумот на радиојаглерод од четвртото покажува дека потекнува од дрво соборено во XV век, рече Ферара. Ова му претходи на доаѓањето на Европејците на Рапа Нуи и сугерира дека писмото ронгоронго било во употреба пред тоа.
Но, можно е хиероглифите да биле врежани на „старо дрво“ од дрво исечено долго пред да биде напишано ронгоронго на него, додаде таа.
Меѓутоа, во овој случај, натписот веројатно е создаден околу времето на набавка на дрвото, бидејќи алтернативното објаснување дека дрвото било складирано повеќе од 200 години пред да се користи, изгледа малку веројатно.
Новата анализа, исто така, сугерираше дека дрвото од најстарата плоча потекнува од дрвни видови кои не се автохтони на Рапа Нуи, а истражувачите мислат дека тоа е веројатно парче лебдено дрво.
Рапа Нуи е познат по многуте археолошки мистерии, вклучително и огромните камени глави познати како моаи, а многу луѓе неуспешно се обидоа да го дешифрираат писмото ронгоронго.
Ферара вели дека повеќе од 400 различни ронгоронго глифи се препознаени меѓу околу 15.000 преживеани знаци, од кои ниту еден не одговара на кој било друг познат систем на пишување.
Рафал Вјецорек, хемичар од Универзитетот во Варшава, кој не бил вклучен во најновата студија, но истражувал други плочи ронгоронго, рече дека иако новото истражување не е убедливо, тоа е силен показател дека писмото било измислено одделно, можеби еден од само неколку случаи кога систем за пишување измислен од нула, без познавање на други системи за пишување.
„Ова е одличен развој“, изјави тој за Live Science, бидејќи само две плочи ронгоронго претходно биле датирани со радиојаглерод, а најновата студија утврди временски опсег што може понатаму да се истражува.
„Всушност верувам дека ронгоронго е еден од ретките независни пронајдоци на пишување во историјата на човештвото, како пишувањето на Сумерите, Египќаните и Кинезите. Но, верувањето е поинаква работа од цврстите податоци... така да би било идеално да ги тестираме сите плочи“, вели полскиот научник.
