По силните земјотреси во Загреб и Петриња, сеизмичката активност на Јадранот се интензивира во изминативе денови.
Најсилниот земјотрес во море, 5,9 степени според Рихтер, е регистриран во близина на Палагружа пред четири дена. Вчерашниот беше 4,2.
Бидејќи земјотресите во Хрватска се поврзани со Јадранската тектонска плоча што се судира со Евроазиската, се поставува прашањето дали сите тие се меѓусебно поврзани и што значат - дали најавуваат можни нови посилни земјотреси? Или можеби по силните земјотреси во Загреб и Петриња Хрватите се почувствителни на сеизмички активности што инаку не би ги забележале?
Јосип Штипчевиќ, доктор по геофизика и сеизмологија, вели дека може да се претпостави дека силните земјотреси во 2020 година ги направиле луѓето почувствителни на сите земјотреси што инаку би биле занемарени или брзо заборавени. Сепак, тој посочува дека сеизмичката активност во хрватскиот дел од Јадранската микроплоча е малку засилена.
„Не е ништо спектакуларно, толку невообичаено што би било необично“, рече тој.
Тој предупредува дека е неблагодарно да се тврди дека ова е отстапување од повеќегодишниот просек.
„Тешко е да се каже бидејќи нема ништо што би можеле да го наречеме повеќегодишен просек. Имаше неколку силни земјотреси, од кои оној во Петриња беше навистина силен, додека другите, вклучително и оној во Загреб и оној кај Палагружа, беа всушност умерено силен. Значи, во последната година, имаше неколку земјотреси што надминуваат она на што сме навикнале, но ова не е над очекуваната појава, на пример, во Италија, по земјотресот во Аматриче во 2016 година, уште пет или шест силни земјотреси, со јачина од 6,4 до 5,5, не знаеме доволно за нивната можна поврзаност, немаме доволно потребни набљудувања, затоа е неблагодарно да се каже нешто, но јасно е дека има периоди на зголемена сеизмичност “, вели Штипчевиќ.
Тој објаснува дека сите земјотреси што се случуваат во Хрватска, без разлика дали се на море, на брег или на копно, се поврзани со Јадранската микроплоча.
„Земјотресот во Палагружа исто така беше поврзан со неа, меѓутоа, до одреден степен е невообичаен бидејќи се случи во средината на Јадранската микроплоча, додека повеќето земјотреси обично се случуваат по нејзините рабови. Факт е дека Јадранската микроплоча пукна во средината и тука се цепка. Ова подрачје исто така се нарекува Среднојадрански гребен. Се претпоставува дека во оваа област Јадранската плоча била расцепкана на два дела - северен Јадран и јужен Јадран. Ова пукање е една од причините зошто има земјотреси во областа. Честопати нема засилени активности, но сепак може да се случат“, вели Штипчевиќ.
Јадранската микроплоча е мала тектонска плоча која се одделила од Африканската плоча за време на периодот Креда. Се судрила со Евроазиската плоча во далечното минато и продолжува да се движи независно од неа во североисточен правец, истовремено свртувајќи се малку спротивно од стрелките на часовникот. Истражувањата покажуваат дека Јадранската плоча малку се подвлекува под Евроазиската во областа на Апенините, Алпите и Динарските Планини. Ова подвлекување е, меѓу другото, одговорно и за постоењето на вулкани во јужна Италија.
Во неговиот судир со Евроазиската плоча биле формирани бројни планински масиви, како што се Динарските Планини и Алпите. Врз неа лежат големи делови од Италија и Хрватска, вклучително и југоисточниот дел на Апенинскиот Полуостров (Апулија), Истра, долината на реката По и голем дел од Јадранското Море.
Има некои студии за седименти на италијанската страна на Јадранот кои покажаа дека во историјата на Јадран некогаш се формирале цунами по земјотреси, но тие никогаш не биле особено големи.
„Италијанскиот брег е поподложен од нашиот, па затоа е полесно да се видат упади на морска вода подлабоко на копното. Пронајдени се некои докази за такви упади што можат да бидат поврзани со земјотреси и последователни цунами. Зборуваме за седименти стари неколку илјади или десетици илјади години. Сепак, тешко е да се каже точно за какви нарушувања станува збор и многу е тешко да се поврзат со земјотреси. Постојат некои историски записи од кои може да се заклучи дека земјотресот во Дубровник во 17 век предизвикал цунами. Но, од записите не е јасно дали тоа навистина било цунами или некоја друга пропратна појава на земјотресот. Потрес со таква јачина би моожел да предизвика цунами, но тоа би било релативно мало поради релативно малата длабочина на Јадранот и релативно малата големина на раседите“, објаснува Штипчевиќ.
