Почитуван на Запад, никогаш доволно признаен во Советскиот Сојуз, но како лидер на една од најмоќните држави, Михаил Горбачов испиша дел од светската историја.
Михаил Горбачов имаше пресудно влијание врз XX век. Како партиски лидер на Советскиот Сојуз, тој ја испиша“ светската историја. Неговата голема историска важност е неспорна, особено за Германците: добитникот на Нобеловата награда за мир во 1990 година се смета за еден од татковците на германското обединување и затоа неколку пати беше опсипан со награди и почести.
Сепак, Михаил Сергејевич Горбачов никогаш не доби такво признание во својата земја. Горбачов, кој е роден во рускиот Северен Кавказ во 1931 година, зад себе имаше успешна партиска кариера кога, во март 1985 година, највисоката советска елита го назначи за нов генерален секретар на Комунистичката партија.
Младиот и динамичен 54-годишник требаше да го направи Советскиот Сојуз, уште една суперсила што стагнираше, повторно силен, особено економски, против големиот западен класен непријател - САД. Покрај тоа, Горбачов ослободи необична ревност за реформи за промена на бирократските и корумпирани советски структури.
Руските зборови „гласност“ за отвореност и „перестројка“ за трансформација станаа познати низ светот. За да ги обезбеди овие домашни реформи, Горбачов се потпираше на конзистентна политика на детант и мир кон Соединетите Држави и нивните западни сојузници во Студената војна - со неочекувани последици за светската историја.
Бидејќи кога во 1990 година беше избран за прв претседател на Советскиот Сојуз, надворешниот прстен на советската империја веќе беше распаднат. Во таа незаборавна есен 1989 година, народите на источноевропските и централноевропските народни републики се ослободија од нивните социјалистички диктатури.
Варшавскиот пакт, источниот воен сојуз контролиран од Советскиот Сојуз, беше во урнатини, а во најважниот плен на Советскиот Сојуз во Втората светска војна - ГДР - народот бараше не само слобода и демократија, туку и обединување со Западна Германија.
На големо разочарување на многу конзервативци во советската номенклатура, Горбачов дозволи сето ова да се одвива мирно. Со ова тој раскина со советската политика на насилно задушување на востанија во сопствената сфера на влијание. Неговите хуманистички убедувања секако го доведоа до таква политика, но пресудна улога имаше и неговата голема доверба во германскиот канцелар Хелмут Кол.
Кол подоцна тоа го опиша вака: „Не треба да се потценуваат личните одлуки на Михаил Горбачов во таа тешка историска ситуација. 24 часа по падот на (Берлинскиот) ѕидот, Штази и КГБ се обидоа јасно да му објаснат: советските трупи во ГДР се во опасност, советската армија мора да интервенира. Горбачов се спротивстави“.
Пријателството помеѓу Хелмут Кол и Михаил Горбачов беше важен фактор за советското одобрување на германското обединување, што подоцна резултираше со Пактот два плус четири помеѓу Западна Германија, Источна Германија, Франција, Обединетото Кралство, Советскиот Сојуз и Соединетите Држави.
Без разлика колку со оваа политика Михаил Горбачов ги олесни меѓународните односи и на тој начин стекна признание и доверба кај Западот, тој ја загуби политичката моќ во Советскиот Сојуз.
Неговата реформска политика ги уништи темелите на советскиот систем. Од неговите реформи не се појавија нови остварливи институции. Во времето кога Европејците, а особено Германците во 1990 година, во годината на обединувањето, го направија Михаил Горбачов идол на мирната и демократска револуција, советската планска економија сѐ повеќе пропаѓаше.
Неруските советски републики - првенствено балтичките републики Естонија, Латвија и Литванија - се свртеа против советско-рускиот центар на моќ во Москва.
Но, кризата ја погоди и самата Русија, каде што идниот руски претседател Борис Николајевич Елцин се подготвуваше да го преземе политичкото раководство. Граѓаните на Советскиот Сојуз, кои никогаш директно не го избраа Горбачов на слободни и фер избори, од ден на ден стануваа посиромашни, обвинувајќи го директно Горбачов.
Дали неговата политика сама по себе довела до распад на Советскиот Сојуз или дали советскиот систем и онака веќе не бил способен за реформи, ќе остане централно прашање за историчарите.
Горбачов продолжи да ја губи моќта и престижот. А со тоа и советската номенклатура. Во август 1991 година, кога Горбачов не ги исполни барањата на советските тврдоглавци кои бараа сила против отцепените советски републики, тие изведоа државен удар против него. Горбачов беше ставен во домашен притвор на Крим. Но, пучистите не успеаја затоа што на тоа се спротивставија луѓето во Москва, предводени од новоизбраниот руски претседател Елцин.
Кога Горбачов се врати во Москва од Крим, светот беше поинаков: советските структури беа девалвирани и неговата позиција како советски претседател практично престана да постои - исто така затоа што самиот Горбачов донесе многу пучисти на функцијата.
Така, неколку часа пред распадот на Советскиот Сојуз на 25 декември 1991 година, Горбачов мораше да ја објави својата оставка од функцијата претседател на Советскиот Сојуз во телевизиски говор.
Со својот проштален говор Горбачов исчезна во политичка безначајност во Русија. Како кандидат на претседателските избори во 1996 година, тој доби само 0,5% од гласовите.
На Запад, сепак, Михаил Горбачов остана популарен и признат дури и по неговата оставка. Има нешто трагично во ова дихотомно гледиште за Михаил Горбачов, иако останува да се надеваме дека еден ден, во Русија, сеќавањето на Горбачов ќе биде подобро. Во секој случај, тој секогаш ќе има важно и ценето место во германските историски книги.
